De gedachte achter de Berlin Declaration is simpel, zegt Van Bentum. `Resultaten van onderzoek, gefinancierd uit publieke middelen, moeten voor iedereen vrij toegankelijk zijn. De intentieverklaring kun je zien als een oproep aan wetenschappers om hun publicaties beschikbaar te stellen aan het archief van de UT, het UT-Repository genaamd, dat onderdeel is van een wereldwijd netwerk van wetenschappelijke informatie.'
Volgens Van Bentum is dit belangrijk, omdat wetenschappers hun onderzoeken zo beter zichtbaar kunnen maken en vaker door collega's geciteerd worden. `Ook is er een maatschappelijk belang. Het brede publiek verneemt vaak via journalisten over onderzoeken die meestal volledig met belastinggeld zijn gefinancierd. Wil men de gevonden resultaten nalezen, dan moet de publicatie vrij toegankelijk zijn.' Een derde belanghebbende van de intentieverklaring is de universiteit zelf. `Het archief dient ook als een soort etalage van kijk, dit is wat we doen!'
Om de belangen en rechten van wetenschappelijke auteurs beter te beschermen, is onlangs ook een modelovereenkomst ontwikkeld door het Nederlandse SURF en Engelse JISC, twee organisaties die het innovatieve gebruik van ICT in het hoger onderwijs en onderzoek stimuleren, vertelt Van Bentum. `Aanvankelijk moesten wetenschappers de auteursrechten overdragen aan de uitgever om een artikel in een wetenschappelijk tijdschrift te publiceren.
Met deze zogeheten Licence-to-publish blijft het auteursrecht bij de wetenschapper en is het de auteur die de uitgever de licentie geeft het wetenschappelijk werk uit te geven. Omgekeerd dus. Essentie van de Licence-to-publish is de mogelijkheid om wetenschappelijk werk naast publicaties in wetenschappelijke tijdschriften ook publiek toegankelijk te maken. Wél kan de uitgever daar uitstel op vragen van maximaal zes maanden.'
De modelovereenkomst past volgens Van Bentum bij de tijd waarin we leven. `Het wetenschappelijk publicatieproces is in beweging door de opkomst van het internet. Ook uitgevers merken dat hun positie daardoor verandert. Deze overeenkomst, die deels tot stand is gekomen in overleg met uitgevers, is daar een voorbeeld van.'
