Volgens de wetenschappers moeten wetenschapsfinancier NWO en de universiteiten beide structureel vijfhonderd miljoen euro per jaar ontvangen. Met dat voorstel scharen zij zich achter het advies van de commissie-Chang, die vorig jaar tot de conclusie kwam dat een structurele verhoging van het budget voor universitair onderzoek met een miljard noodzakelijk is om het wetenschappelijk onderzoek in Nederland op internationaal niveau te houden.
De aanpak die de Spinozapremielaureaten - waaronder Ronald Plasterk, Frits van Oostrom, Robbert Dijkgraaf en UT-hoogleraar Detlef Lohse - bepleiten is drieledig. Naast meer geld voor universiteiten en het in stand houden van een excellente, maar brede kennisinfrastructuur, moet het voortgezet onderwijs weer de beschikking krijgen over academisch gevormde leerkrachten. Dat kan, stellen ze, door hen beter te betalen en de onderwijslast te verlagen.
Volgens Lohse, UT-hoogleraar vloeistoffenfysica, heeft de Nederlandse wetenschap behoefte aan `vrij besteedbare middelen'. `Er weer allerlei randvoorwaarden aan koppelen is schadelijk, dat zorgt alleen maar voor nog meer bureaucratie.' Hij wijst erop dat landen als Singapore, China en India in rap tempo hun achterstand aan het inlopen zijn. `In Singapore zullen de investeringen in fundamenteel onderzoek de komende tien jaar met een factor drie stijgen. Zij hebben ambitie. Als we bij willen blijven, zijn flinke investeringen noodzakelijk.'
Rector Henk Zijm is het roerend eens met het pleidooi van de 44 topwetenschappers. `Het hoger onderwijs staat onder druk. Jarenlang hebben we alleen maar geld ingeleverd, terwijl de eisen aan ons steeds verder zijn opgeschroefd. De helft van de Nederlanders moet in de toekomst hoger opgeleid zijn. Dat klinkt mooi, maar dat kan alleen wanneer je ook bereid bent om daar de middelen voor uit te trekken.' Als je mondiaal mee wilt doen, zegt Zijm, dan moet het onderwijs op peil zijn. `Daar moet je niet lichtzinnig over doen, in een kenniseconomie is dat een vereiste. En dan moet je daar niet sterk op bezuinigen en dat is wel gebeurd. We beginnen terrein te verliezen.'
Net als de commissie-Chang pleiten de wetenschappers ook voor een verandering in de manier waarop de middelen voor onderzoek binnen de universiteiten worden verdeeld. Ze moeten zich richten op het in stand houden van een excellente maar brede kennisinfrastructuur, `waarbij ook wat klein en excellent is voor ons land wordt behouden.'
