De UR, aldus Herbert Wormeester (commissievoorzitter financiën), wil toe naar een situatie `waarin een betere match ontstaat tussen wat je van plán bent te doen en wát je doet. Nu laat je door de bank genomen tien procent van je mogelijkheden liggen. Een realistischer begrotingsbeleid is noodzakelijk, zodat structurele, begrote investeringen de plaats in kunnen nemen van incidentele ad hoc investeringen uit meevallers.'
Een paar voorbeelden van een onbalans tussen begroting en jaarrekening. Een paar jaar geleden voerde de faculteit BBT (nu MB) een reorganisatie door om een begroot tekort van twee miljoen euro het hoofd te bieden. Terwijl de reorganisatie in volle gang is, komt de exploitatierekening binnen en blijkt dat in plaats van een tekort van twee miljoen sprake is van een overschot van 2,5 miljoen. Bij EWI gebeurde iets soortgelijks: het tekort van twee miljoen in 2005 werd ook begroot voor 2006 en de jaren erna. Een bezuiniging van dertig fte zou ervoor zorgen dat de faculteit in 2008 weer in de zwarte cijfers zou geraken. Nu blijkt er voor 2006 sprake van een overschot van 3,5 miljoen euro.
Met verschillen van deze aard schiet je je als universiteit in de voet, vindt de UR, niet in de laatste plaats omdat reorganisaties vaak gebaseerd zijn op ramingen van inkomsten en uitgaven. Je kunt, zoals de raad schrijft, misschien spreken van `een rekenfout in uw voordeel, maar de vele medewerkers die een seniorenregeling of een baan elders hebben moeten accepteren of hun ontslag nog juridisch aanvechten, zullen daar wat minder luchtig over denken'.
Daar komt bij dat al te ruime overschotten bij universiteiten in Den Haag ook als reden kunnen worden gezien om te snijden in de rijksbijdrage. Dat ziet het college ook. `Als je ruim in je middelen zit, wordt je claim er niet sterker op, om het maar eens onderkoeld te zeggen', aldus Van Ast.
Hij herkent de problematiek. `Voorzichtig begroten is in dit type organisatie de lijn. De vraag is of we té voorzichtig begroten. En ik denk dat het inderdaad wat ruim aan de maat is.'
Volgens hem is de voorzichtige manier van begroten een paar jaar geleden ingezet om een `gericht reservebeleid' te voeren, om daarmee (bijvoorbeeld) lenen voor de nieuwbouw zo lang mogelijk uit te kunnen stellen. Dat leidde in ieder geval tot uitstel van een jaar: een financiële meevaller.
Van Ast bestrijdt, zoals de UR beweert, dat er al vijftien jaar een groot gat zit tussen begroting en jaarrekening. `Als je de moeite neemt om het jaarverslag van 2005 in te zien, en wel op pagina 83, dan zie je dat we in 2001 en 2002 een exploitatietekort hadden van 10,3 en 10,9 procent. 2003, 2004 en 2005 vertonen wel een behoorlijke plus. En ook dit jaar zal het verschil met wat we begroot hadden groot zijn.' Net als UR wil Van Ast daar vanaf. `Ik vind het bezwaarlijk om zo door te gaan.'
De faculteiten zullen daarvan profiteren, is de verwachting. Van Ast is al in gesprek met de decanen en opleidingsdirecteuren over dat deel van de centrale stimuleringsgelden voor 2007 waarvoor nog geen bestemming is gevonden. `We willen niet een paar miljoen onbenut laten door een gebrek aan plannen.'
Het college blijft er wel bij dat de reorganisaties bij TNW en EWI noodzakelijk waren, ondanks het feit dat de cijfers later meevielen. `Het probleem was structureel.'
`Iets minder defensief begroten moeten we aandurven', concludeert Van Ast. `Een structureel overschot betekent dat je te weinig budget inzet.'
