Wil je beter presteren op je tentamen of eindelijk een keer je vrienden verslaan met Triviant? Denk dan vooraf ongeveer vijf minuten lang aan professoren. Of aan Pamela Anderson. Daar word je aanmerkelijk slimmer van.
Dat stelde de Nijmeegse hoogleraar psychologie van het onbewuste Ap Dijksterhuis afgelopen dinsdag in de Vrijhof in een lezing bij Studium Generale. Dijksterhuis liet aan de hand van psychologische experimenten zien dat ons onbewuste beter is in het nemen van moeilijke beslissingen dan ons bewuste en dat we onbewust soms andere meningen hebben dan die we bewust uiten. Bovendien, zo beweerde de hoogleraar, zijn we vaak slimmer dan we zelf denken. Je moet alleen even getriggerd worden.
Dat triggeren heet in de psychologie priming. Dijksterhuis liet in een experiment drie groepen proefpersonen relatief lastige meerkeuzevragen maken, zoals `wie schilderde La Guernica?' (antwoordmogelijkheden: Dalí, Miró, Picasso of Velázquez). De eerste groep moest vooraf vijf minuten denken aan professoren, een beroepsgroep die met bovengemiddelde intelligentie wordt geassocieerd. De tweede groep deed hetzelfde met secretaresses, een beroep dat niet wordt geassocieerd met intelligentie maar ook niet met het tegenovergestelde. De derde groep werd niet geprimed.
Wat bleek? De groep die niet was geprimed en de groep die aan secretaresses had gedacht, scoorden vijftig procent goed. De groep die met professoren was geprimed, zestig procent. Je kunt mensen dus slimmer maken door ze te primen, stelt Dijksterhuis. Andersom werkt het ook. Als proefpersonen werd gevraagd vooraf aan voetbalsupporters of fotomodellen te denken, groepen die we associëren met een beperkte intelligentie, scoorden ze nog maar veertig procent goed.
Handig om voor je tentamen te doen, aldus Dijksterhuis. Maar pas op, waarschuwde hij. Het werkt alleen als je aan professoren als groep denkt, en niet aan een bepaalde excellente professor, zoals bijvoorbeeld Einstein. `Bij extreme personen gaan we vergelijken en dan denk je bij jezelf: ik ben ook wel slim, maar lang niet zo intelligent als Einstein. Met als gevolg dat je je dommer gedraagt.' Ook dit werkt andersom. Dus niet denken aan de groep fotomodellen, maar wel aan een specifiek model. Dijksterhuis: `Als je aan Pamela Anderson of Claudia Schiffer denkt, scoor je daarna inderdaad beter op intelligentie.'
Paul de Kuyper
