 |
| Mieke Boon. Foto: Arjan Reef |
In Filosofie van het kijken legt Mieke Boon uit hoe je meer zelfkennis kunt krijgen in je eigen denken en oordelen aan de hand van kunstwerken. `Bij het “gewone kijken” naar een schilderij kun je een techniek aanleren waardoor je contact maakt het kunstwerk. Neem er wel de tijd voor en let dan eens op stijl, compositie, gezichtsuitdrukkingen en kleuren.
Met deze vragen in je achterhoofd zie je uiteindelijk veel meer. En het werkt echt!'
De filosofe beseft dat het onmogelijk is om álle schilderijen in een museum op deze manier te bezichtigen. Haar tip: `Kijk eerst even rond in de zalen en kies vervolgens één of twee werken uit om nader te bestuderen.'
Een tweede `kijkniveau' gaat over hoe wij denken over het kijken. `Mensen hebben namelijk snel een oordeel klaar. En dan stoppen ze, maar je kunt verder gaan door te onderzoeken hoe je kijkt, sterker nog, door te beseffen dat je daar zelf verantwoordelijk voor bent.' Om dit uit te leggen gebruikt Boon filosofische theorieën zoals de waarneming- en kennisleer. `Ik probeer uit te leggen hoe opvattingen die vanzelfsprekend zijn vorm hebben gekregen.'
Ook de invloed van beelden is bepalend voor ons denken, zegt Boon. `We krijgen van jongs af aan al veel mee uit onze cultuur. Dat bepaalt onze denk- en zienswijze. En dat bepaalt voor een groot deel de betekenis die je altijd onmiddellijk geeft aan wat je ziet. Als je dat begrijpt, dan heb je een goede basis voor beter waarnemen. Niet alleen van kunst, maar ook van de traditie waarin je leeft, en zelfs van jezelf.'
Volgens Boon hebben filosofen vaak één basisidee waaraan ze hun hele onderzoek en leven wijden. `Voor mij kreeg dat idee in 1984 vorm tijdens een stage bij Shell in de Verenigde Staten, ik studeerde toen chemische technologie. Ik weet nog heel goed dat ik moeilijk grip kon krijgen op de Amerikaanse manier van denken. En dat wilde ik snappen, want hoe weet ik nou zo zeker dat mijn zienswijze de juiste is en hoe kan ik dat dan ontrafelen?' Dat inzicht in eigen kaders, vooroordelen, beelden en ideeën werd leidend voor Boons wetenschappelijk onderzoek, ook in haar VIDI-project over de ingenieurswetenschappen. `Deze filosofische gedachte komt ook weer terug in het boek Filosofie van het kijken, Kunst in een ander perspectief.'
De boekpresentatie is op zaterdag 31 januari om 14.30 uur in Rijksmuseum Twenthe aan de Lasondersingel in Enschede. Kijk op www.rijksmuseumtwenthe.nl of er nog plaats is.
