‘Ik wil wel een interview geven, maar alleen als ik het interview voor publicatie mag inzien.’
‘Leuk verhaal hoor, maar ik heb een paar wijzigingen aangebracht.’
‘Nu ik mijn woorden teruglees, wil ik het toch niet zo zwart-wit op papier hebben staan.’
Dit soort reacties zijn regelmatig terugkerende rituelen na interviews. Hoewel onze redacteuren altijd vooraf goede afspraken proberen te maken, leidt het inzagerecht wel eens tot discussie of conflict.
Het is gebruikelijk in de journalistiek om de geïnterviewde voor publicatie inzage te bieden in zijn of haar verhaal. Daar werken we graag aan mee, omdat het voor de journalist ook belangrijk is dat de context goed neergezet wordt, dat de geïnterviewde zichzelf herkent in het verhaal en dat er bovenal geen feitelijke onjuistheden in sluipen. Dat is voor een onafhankelijk nieuwsmedium op de universiteit misschien nog wel belangrijker dan voor andere media. Als collega’s op de uni hechten wij veel belang aan het onderhouden van een goede relatie.
We bieden het inzagerecht daarom standaard aan bij persoonlijke interviews. Soms sturen we alleen dat gedeelte van een artikel op waarin een persoon geciteerd wordt.
Het recht op inzage wordt echter wel eens te ruim opgevat. Een recent voorbeeld is van een hoogleraar die wel geïnterviewd wilde worden, maar achteraf dan wilde aanvullen of wegstrepen indien hij dat nodig achtte. Natuurlijk was de betreffende journalist gepikeerd toen ze zijn voorstel op de mail las, want: ‘zo werken wij niet’. En: ‘alsof ik geen professional ben’. Door de hoogleraar goed uit te leggen hoe het inzagerecht werkt, konden we wat zorgen wegnemen. Gelukkig had hij alle vertrouwen in de redacteur. Het leverde uiteindelijk een uitstekend verhaal op, met een minimale correctie op een feitelijke onjuistheid. Nog preciezer: het ging om een jaartal dat verkeerd was genoteerd.
Recht op inzage betekent dus geen recht op correctie. In de Leidraad voor de Journalistiek – die U-Today ook volgt – staat het als volgt omschreven: ‘Journalisten die een artikel vooraf ter inzage geven aan degene over wie het artikel gaat – om feitelijke onjuistheden te corrigeren en om onduidelijkheden weg te nemen – zijn vrij om te bepalen hoe zij op- en aanmerkingen in het artikel verwerken.’
Dat brengt natuurlijk verplichtingen mee voor de journalist. Het is belangrijk om voorafgaande aan het interview duidelijke afspraken te maken met de geïnterviewde, zodat diegene niet achteraf voor verrassingen komt te staan. Daarnaast moet er vanuit de journalist soms moeite worden gedaan om een reactie te krijgen van de persoon waarover geschreven wordt. Komt die reactie niet, dan mag de journalist er niet automatisch vanuit gaan dat de geïnterviewde niets aan te merken heeft, met name wanneer het gevoelige materie betreft.
Kortom; het inzagerecht werkt aan twee kanten. Net zoals wederzijds respect voor elkanders expertise. En dat is wel zo fair.
