Rond twaalf uur begint de Dam in Amsterdam vol te stromen met demonstranten. Ze dragen groene petjes of rode mutsen, die de vakbonden uitdelen. Ze hebben spandoeken, vlaggen en protestborden bij zich.
Wageningen, Groningen, Leiden, Utrecht… De demonstranten zijn uit het hele land hierheen gekomen. Een zevenkoppige studentenband ontvangt de menigte met vrolijke popmuziek.
‘Ik houd niet van slogans’
‘Ik houd helemaal niet van demonstreren’, zegt de Amsterdamse hoogleraar mediastudies Jeroen de Kloet. ‘Ik houd niet van slogans en ik verveel me. Maar ja, soms moet je wel.’ Hij wil zijn stem laten horen tegen de bezuinigingen op het hoger onderwijs en onderzoek.
Die bezuinigingen staan voorlopig nog in de Rijksbegroting. Daar hebben de verkiezingen niets aan veranderd. Onderwijspartij D66 onderhandelt over de vorming van een nieuw kabinet, maar de demonstranten blijven afwachtend. Al is het maar omdat ook de VVD meepraat.
Een Oekraïense student scheikunde is vanuit Groningen naar de Dam gekomen. Hij volgt de Nederlandse politiek goed en durft er niet op te vertrouwen dat de bezuinigingen worden teruggedraaid. ‘In de formatie is het onderwijs helemaal geen onderwerp’, zegt hij.
‘Niet alles is immigratie’
Op het podium spreken vertegenwoordigers van onderwijsvakbonden FNV en AOb, diverse actiegroepen en lokale studentenvakbonden. ‘Vergeet ons niet’, zegt een van hen tegen de formerende partijen. ‘Niet alles is immigratie, Defensie of huisvesting.’
Ook drie politici komen het podium op. Zij zijn van de Socialistische Partij, GroenLinks-PvdA en – jawel – van D66. Het wantrouwen is voelbaar als Tweede Kamerlid Ilana Rooderkerk (D66) het woord krijgt. Er klinkt zelfs even boegeroep. Pas als ze zegt dat D66 in onderwijs en onderzoek wil investeren, lijken de aanwezigen een beetje te ontdooien. Ze poseert naast een bord dat de organisatoren tevoorschijn halen: ‘Wij draaien de bezuinigingen op het hoger onderwijs terug’, staat erop.
Het wantrouwen van de demonstranten heeft ook te maken met de ‘militarisering’ van het hoger onderwijs, zoals de sprekers het noemen. Er gaat zoveel geld naar het leger – ook in de plannen van D66 – dat het ten koste van de publieke sector zal gaan, vrezen diverse sprekers. Het onderwijs moet solidair zijn met bijvoorbeeld de zorg en de publieke omroep, is de waarschuwing. ‘Geen bommen maar boeken!’
In één moeite door roepen sommige actievoerders ‘Free Palestine’ en pleiten ze voor het doorsnijden van de banden met Israëlische instellingen, de fossiele industrie en de Amerikaanse techbedrijven. Ook zouden universiteiten democratischer moeten worden. ‘Wij gaan jullie opvolgers kiezen’, roept een van hen als boodschap aan de onderwijsbestuurders.
‘Superblij’
Tussen de demonstranten (maar niet op het podium) bevindt zich voorzitter Maaike Krom van de Landelijke Studentenvakbond. Ze is ‘superblij’ met de opkomst. Het hadden er nog meer kunnen zijn, denkt ze, als iedereen vrij had gekregen. ‘Sommige studenten mochten gewoon niet afwezig zijn bij hun lessen!’
Na alle sprekers zet een lange stoet zich in beweging. Ergens loopt een brassband, verderop klinkt tromgeroffel en helemaal vooraan knalt harde dansmuziek uit de boxen. De tocht voert ook langs het Maagdenhuis van de Universiteit van Amsterdam, dat sinds de jaren zestig met enige regelmaat bezet wordt maar nu ongeschonden blijft. Een groepje demonstranten beklimt de trappetjes naar de voordeur en zwaait daar met vlaggen, maar daar blijft het bij. Er zijn geen ongeregeldheden.
