De winnaars van de Nobelprijs voor de geneeskunde 2025 zijn de Amerikanen Mary Brunkow en Fred Ramsdell en de Japanner Shimon Sakaguchi. Ze ontdekten de ‘regulatoire’ T-cellen, waarmee het immuunsysteem zichzelf in toom houdt.
De drie onderzoekers delen de prijs van 11 miljoen Zweedse kronen, omgerekend een miljoen euro.
Immuun
Het immuunsysteem is bedoeld om ziekteverwekkers te bestrijden: virussen en bacteriën die het lichaam binnendringen. Het is een ingewikkeld systeem dat vooral geen schade aan het eigen lichaam moet aanrichten.
T-cellen zijn als het ware de soldaten van het lichaam. In dit leger spelen die nieuw ontdekte soort T-cellen een rol: ze reguleren de hevigheid van het immuunsysteem en beschermen zo het eigen lichaam. Bij sommige aandoeningen gaat dit verkeerd, wat tot auto-immuunziektes als diabetes, reuma en de ziekte van Crohn kan leiden.
In 1995 ontdekte Sakaguchi deze regulerende T-cellen, wat tot volkomen nieuwe inzichten in het immuunsysteem zou leiden. Aanvankelijk stuitte de ontdekking op scepsis, stelt het Nobelprijscomité.
Zes jaar later ontdekten Brunkow en Ramsdell een gen dat voor een bepaalde auto-immuunziekte bij muizen verantwoordelijk was. Sakaguchi kon die tweede ontdekking aan de regulatoire T-cellen koppelen.
Het inzicht van de laureaten kan leiden tot nieuwe behandelingen van auto-immuunziektes. Er lopen al tientallen onderzoeken naar medicijnen die hierop zijn gebaseerd. Ook in de strijd tegen kanker spelen de cellen een rol.
Nederlanders
Drie Nederlanders wonnen ooit de Nobelprijs voor de ‘fysiologie of geneeskunde’. De eerste was Willem Einthoven in 1924 voor het opnemen van het elektrocardiogram. Christiaan Eijkman won in 1929 voor zijn onderzoek naar vitamines. In 1973 kreeg Niko Tinbergen de prijs voor zijn onderzoek naar het gedrag van sociale dieren zoals bijen en vogels.
