Het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) van de Universiteit Maastricht onderzocht het effect van de economische crisis tussen 2008 en 2014 op het leergedrag van afgestudeerden. Daaruit blijkt dat een crisis niet altijd nadelig hoeft uit te pakken voor schoolverlaters. Voor mbo-afgestudeerden is verder studeren dan juist een aantrekkelijke optie.
Leenangst
Vorig jaar meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek nog dat mbo’ers de afgelopen tien jaar steeds minder vaak doorstroomden naar het hbo. Volgens de Landelijke Studentenvakbond (LSVb) zou dat komen door de afschaffing van de basisbeurs in 2015. ‘Nu blijkt dat mbo’ers worden afgeschrikt door leenangst’, stelde de LSVb.
Volgens ROA-onderzoekers Barbara Belfi en Jim Allen, die de gedragseffecten van de crisis tot in 2016 bekeken, speelt het leenstelsel zeker een rol bij de keuze om verder te studeren, maar zij maken wel een kanttekening. Allen: ‘Dat de kosten omhooggaan, heeft mbo’ers niet ontmoedigd om toch door te studeren.’
Tijdens een crisis worden vooral mbo-beroepen hard getroffen. Als er weinig banen zijn, kiezen mbo’ers vaker voor uitwijkmogelijkheden. Maar in economische welvarende tijden is dat volgens de onderzoekers een ander verhaal.
Overstap
Anders dan mbo’ers stromen hbo’ers tijdens een crisis juist minder vaak door naar een vervolgopleiding, in hun geval de universiteit. Volgens de onderzoekers is de overstap van hbo naar wo, waar vaak eerst schakeltrajecten moeten worden gevolgd, moeilijker dan die van mbo naar hbo. Daarbij komt dat een universitaire opleiding duurder uitpakt dan een hbo-studie. ‘Ouders spelen een grote rol bij de financiering van de studie van hun kinderen. Zij kunnen tijdens een crisis vaak minder bijspringen.’
Hbo’ers met een niet-westerse migratieachtergrond kiezen veelal vaker voor een vervolgopleiding dan autochtonen, maar ook zij doen dit tijdens een crisis minder snel. Belfi: ‘Zij worden zwaarder getroffen door de crisis omdat hun ouders doorgaans minder hoog zijn opgeleid en daardoor minder verdienen.’
Kwetsbaar
Ook volgde deze groep tijdens de crisis minder vaak (bedrijfs)cursussen. Dat geldt zowel voor de mbo’ers als de hbo’ers onder hen. Dat maakt hen volgens de onderzoekers extra kwetsbaar op de arbeidsmarkt. Ook hbo’ers zónder migratieachtergrond krijgen in tijden van crisis overigens minder cursussen aangeboden door hun werkgever.
Belfi: ‘In de bouwsector bijvoorbeeld is tijdens de crisis enorm bezuinigd. Pas afgestudeerden kregen vaker een flexibel contract en hadden minder kans om scholing te volgen. Als de economie dan weer aantrekt, is er ineens een groot tekort aan geschoold personeel.’