Volgens UT-onderzoeker Paul Benneworth van het Center for Higher Education Policy Studies (CHEPS) is het heersende beeld dat bèta-onderzoek de maatschappij veel meer oplevert dan alfa- en gammastudies. ‘Dit sterotype zie je terug in het beleid. Horizon 2020 (het onderzoeksprogramma van de Europese Commissie, red.) financiert alleen alfa/gammaonderzoek als het deel uitmaakt van een groter bètaonderzoek. In Nederland zie je hetzelfde. Slechts één van de negen topsectoren, creatieve industrie, is gericht op alfa en gamma.’
Dat beeld moet worden bijgesteld, vindt hij. Begin deze maand publiceerde Benneworth samen met Spaanse collega’s een artikel over de impact van wetenschap op de samenleving. ‘Ons beginpunt was dat als wetenschap nuttig is er iemand moet zijn die het gebruikt. Als alfa en gamma minder nuttig zijn, zouden er ook minder gebruikers moeten zijn. We hebben 4200 onderzoeken bestudeerd. Hier kwam uit dat alfa en gamma anders omgaan met de gebruikers, maar niet minder waarde hebben dan bèta.’
Benneworth noemt alfa/gamma net zo waardevol als bèta, maar wel ‘op een andere manier nuttig’. Bètawetenschap is bijvoorbeeld internationaler. ‘Alfa en gamma zijn meer gericht op een nationaal publiek. De humaniora onderzoeken vaak een bepaalde cultuur. Die is plaatsgebonden. Binnen de nanotechnologie gedraagt een deeltje zich in Nederland hetzelfde als in China.’
Een ander verschil dat Bennenworth en zijn Spaanse collega’s vonden was dat bèta meer contractonderzoek doet en alfa/gammawetenschappers meer informele contacten hebben met bijvoorbeeld maatschappelijke organisaties.
Ook de manier waarop alfa/gamma en bèta in de pers opduiken verschilt. Benneworth: ‘Bij bèta is de wetenschap zelf vaak het verhaal. Bijvoorbeeld de jacht op het Higgs-boson. Alfa en gamma zijn minder zichtbaar. Het gaat niet om de wetenschapper, maar over iets in de samenleving waar hij uitleg bij geeft. Als er bijvoorbeeld rellen in Stockholm zijn, zie je een onderzoeker die iets vertelt over gedrag en communicatie.’
Volgens Benneworth is het zaak dat de uitkomsten van zijn onderzoek doordringen tot de beleidsmakers. ‘Je kunt niet langer volhouden dat we vooral bètawetenschap moeten financieren omdat het waardevoller is voor de maatschappij. Als je valorisatie wilt stimuleren, moet je ook in alfa en gamma investeren. Wij vinden dat het tijd is voor een maatschappelijk debat over in welk onderzoek we investeren.’
