Hij is er eentje van `eigen kweek', de per 1 juli benoemde decaan van de faculteit EWI. Ton Mouthaan, geboren in Den Haag en opgegroeid in Amsterdam, begon in 1968 met elektrotechniek aan de UT. Acht jaar deed hij over zijn studie, wat in die tijd niet ongebruikelijk was. Hij was actief als penningmeester en secretaris van de Twentse vakbond SRD en als studentraadslid in de toenmalige Hogeschoolraad. Na een docentschap over twee periodes in Zambia, werd Mouthaan in 1988 hoofddocent bij EL en een jaar later onderwijsdecaan. In 1998 volgde een benoeming tot opleidingsdirecteur. En nu dus decaan.
`Eigenlijk ben ik sinds 1968 maar achteneenhalf jaar - wegens mijn werk in Zambia en een periode in Australië - van de UT weg geweest', beseft Mouthaan. `Natuurlijk heb ik wel eens over de Twentse grenzen gekeken, maar blijkbaar was er hier altijd wel iets dat net aantrekkelijker was. Vooral het wonen - ik heb een boerderij in de omgeving van Boekelo - is hier prettig. Als je tenminste van rust en natuur houdt.'
Een speciaal gevoel noemt hij het: eerst student elektrotechniek, later decaan op dezelfde universiteit. Nee, zijn uitgesproken ambitie was dat niet. Hij rolde er als het ware in. `Als voorzitter van de afdeling elektrotechniek kreeg ik al te maken met allerlei lastige bestuursprocessen. Als je dan signalen krijgt dat men jouw werk waardeert zul je het ergens toch goed doen. In die tijd ontdekte ik dat het voldoening geeft om in een bepaald proces een rol te spelen en die tot een goed einde te brengen.'
Het besturen loopt als een rode draad door zijn carrière. Dat komt, denkt hijzelf, omdat hij graag kritiek levert. `En daar moet je dan ook je verantwoordelijkheid voor nemen.' In zijn oratie -in 1999- bij zijn ambtsaanvaarding als hoogleraar gaf hij aan graag een BOHBO te zijn, een Bestuurder die Ouwehoert met zijn Handen in zijn Broekzak in de deurOpening. Mouthaan: `Daarmee bedoelde ik: goed luisteren naar de mensen in je organisatie. Het kan zijn dat je beslissingen moet nemen die sommigen liever niet willen. In zo'n situatie zit EWI nu ook, aan de vooravond van een grote bezuinigingsoperatie. Ik hecht zeer veel belang aan het overleg met de leerstoelhouders. Soms moet ik mensen overtuigen en dat lukt niet altijd. De deur van mijn kantoor staat in ieder geval open.' Lacht: `Het is een wonder dat er nooit iets is gestolen.'
Is de kersverse EWI-decaan een rasbestuurder of ligt zijn hart toch ook nog ergens in de wetenschap? Mouthaan noemt een aantal passies. De eerste is onderzoek. `Ik heb het gevoel dat ik mijn promovendi beter had moeten begeleiden. Dat knaagt.' Zijn tweede passie is onderwijs. `Onderwijs geven doe ik met enorm veel plezier. Mijn oratie ging over academische vorming. Eind jaren negentig werd die vooral gemeten in studiepunten, studiesnelheid en studeerbaarheid. Maar het zou moeten gaan om persoonlijke groei, het vooroplopen in de maatschappij en revolutionaire experimenten. Als opleidingsdirecteur zag ik die verandering gelukkig optreden. Studenten zijn nu minder gefixeerd op het behalen van die studiepunten, maar zien hun studie nu als totaalpakket.' Nee, besturen wil hij geen passie noemen, eerder een instelling. Het is heel simpel: `Het gaat om het leveren van een zinvolle bijdrage.'
Ton Mouthaan zei het tijdens zijn nieuwjaarstoespraak begin dit jaar al: `Het tekort van drie miljoen drukt zwaar op de faculteit. We moeten toe naar een stabiel financieringsmodel. Het huidige model is beleidsarm. Het kiest niet, maar knijpt. Dat frustreert mensen.' Acht maanden later laat de decaan weten dat de bezuinigingsmaatregelen nog in- en uitgevoerd moeten worden. `We zijn al ver in het bedenken van de uitgangspunten van de operatie. De intentie is: uitgaan van onze eigen kwaliteit en keuzes maken in de onderzoeksthema's. Het grote schip vaart wel door, maar we zullen her en der moeten bijsturen.' Geeft toe: `Een moeilijke periode. Dat bepaalde onderzoeksthema's zullen verdwijnen staat vast. Hoe die keuzes gemaakt gaan worden? Je moet als onderzoeksinstelling zó goed willen zijn dat je medebepalend bent voor de internationale onderzoeksagenda. Iedereen weet zelf wel waar de kwetsbare flanken zitten. Belangrijk is dat de wetenschappelijk directeuren en decanen geen machtspelletje spelen, maar hun verantwoordelijkheid nemen.'
Hoe dan ook, eind dit jaar - in de begroting van 2006 - zal de lijn van de bezuinigingsoperatie zijn uitgezet. Uitgangspunt is dat de vaste staf moet worden betaald uit de vaste, structurele inkomsten. Mouthaan: `Het is niet eens zo belangrijk om de bezuinigingstaakstellingen te halen, belangrijker is om de onderzoeksthema's juist te definiëren. Het wordt dus vooral een inhoudelijke operatie. Ja, de faculteit gaat een zwaar jaar tegemoet. We staan voor grote uitdagingen. De allergrootste vind ik nog het aantrekken van meer studenten naar onze opleidingen. Zonder studenten geen bestaanswaardige faculteit.'
Mouthaan doelt op de recente vooraanmeldingscijfers. De bacheloropleidingen elektrotechniek, informatica en bedrijfsinformatietechnologie trekken dit jaar beduidend minder studenten. Vooral met informatica is het treurig gesteld: een daling van dertig procent. Telematica verwelkomt zegge en schrijve vier eerstejaars meer. Advanced technology (de brede technische bacheloropleiding van de faculteit TNW) trekt daarentegen maar liefst 46 meer eerstejaars aan. EWI participeert overigens enthousiast aan deze bachelor, vertelt Mouthaan. `Zoveel vooraanmeldingen had ik niet verwacht. Ik ben benieuwd of deze trend de komende jaren doorzet', is zijn reactie. `Hoe dit komt? Ik heb het gevoel dat de huidige generatie vwo'ers vooral geprikkeld wordt door creativiteit, een `eigen' product en vooral ook: meer plezier in de studie. Het moet allemaal snel en aangenaam zijn, dat past bij deze zapcultuur. Vergeleken bij advanced technology lijken opleidingen als informatica en elektrotechniek heel gedegen en ouderwets. Ze hebben geen appeal en daar moeten we wel wat aan doen. Het aantal ingenieurs met een masteropleiding dat nu wordt afgeleverd is te weinig om de BV Nederland draaiende te houden.' Het starten van een eigen brede bachelor sluit de decaan niet uit. `Maar aan de andere kant: ik ben er van overtuigd dat de klassieke disciplines het wel overleven.'
Ton Mouthaan
