Eerst maar een greep uit de slechte berichten. Het Leidse bureau voor rechtshulp heeft het druk met studenten die hun kamer uit worden gezet. In Delft is het nog geen 'twee halen, één betalen', maar lokale media maken melding van een massale uitverkoop van studentenhuizen.
Ook huisjesmelkers kunnen namelijk rekenen. Je zou wel gek zijn als je bij de huidige hoge huizenprijzen je kapitale grachtenpand aan studenten verhuurt. Verkaveld als huurappartementen leveren die huizen veel meer op. Dan kunnen de eigenaren meteen iets doen aan dat probleem met de brandveiligheid. Tenslotte heeft het klassieke gedoogbeleid sinds 'Volendam' en 'Enschede' aan populariteit ingeboet.
Ouders die mede voor hun studerende kind een pand hebben gekocht, zullen zich eveneens afvragen of kamerverhuur wel tot hun kernactiviteiten behoort. Aantrekkelijker is het niet geworden sinds de belastingherziening van 2000, waarbij Paars-II de hypotheekrenteaftrek op het tweede huis afschafte.
Dat is het evenmin voor hospita's met uitkering en subsidie, die gewoon waren om hun huurinkomsten buiten beeld van de sociale dienst te houden. Sinds januari 2002 gelden verscherpte eisen voor een uitwonende beurs. Sta je niet ingeschreven bij de gemeente waarin je studeert, dan krijg je moeilijkheden. En zou dat wel zo zijn, dan komt door de bestandenkoppeling het zwarte zakcentje van de hospita in gevaar. Die kan de kamer dus maar beter niet aan een student verhuren.
Hoe overspannen de markt is, wordt geïllustreerd door een inventarisatie die de LSVb in juni 2001 maakt. In Wageningen en Maastricht kun je relatief makkelijk aan een kamer komen. Ook in Enschede lijkt het mee te vallen. Elders zijn aan het begin van het nieuwe collegejaar problemen te verwachten. Ernstig is de nood in Eindhoven (wachttijd 18 maanden), Utrecht (18 tot 34 maanden) en Amsterdam (minimaal 2 jaar). Staatssecretaris Remkes van Volkshuisvesting draagt een oplossing aan: doorstroming van de bewoners die nu hun opleiding in een studentenhuis blijven 'plakken'. Inderdaad prijkt voor de deur van menig Utrechts studentenpand tegenwoordig een lease-bak. Maar waar moeten die jonge werkenden naar toe? HAT-eenheden worden veel al bezet gehouden door lieden die bij een minder overspannen huizenmarkt allang iets groters zouden hebben betrokken.
Dat was het slechte nieuws, maar er zijn voor studenten ook interessante ontwikkelingen. DUWO, de Delftse huisvester die eerder al de oversteek naar Den Haag heeft gemaakt, timmert aan de weg inLeiden. De plaatselijke universiteit heeft de Delftse stichting benaderd voor de bouw van semi-permanente studentenhuizen, iets wat de 'eigen' huisvester SLS weigerde. En die lag bij de gemeente Leiden toch al minder goed vanwege de afschaffing van de wachtlijsten. Wie een kamer via de SLS wil, moet hospiteren. Vrij spel voor DUWO dus. Directeur J. Benschop heeft zin in de oversteek naar Leiden. 'Woonboten op de Schie, stacaravans op het Universitaire Sportcentrum, het kan me niet schelen, als de studenten maar onder dak zijn', zegt hij in het Leidsch Dagblad. En als particuliere verhuurders in Leiden zo graag van hun panden afwillen: prima, maar verkoop ze dan aan DUWO.
Op zichzelf vindt Sofie Joosse, LSVb-voorzitter in 2001-2002, de ontwikkeling in Leiden positief 'als er daardoor meer kamers komen'. Dat betekent echter niet dat studentenhuisvesters overal in Nederland vrijelijk in elkaars territoria moeten gaan grasduinen. Joosse: 'Studentenhuisvesters zijn er niet om elkaar te beconcurreren.' Laat staan dat ze winst zouden moeten maken.
Wat dan? In het kader van 'pilotproject Utrecht' zit de LSVb om de tafel met staatssecretaris Remkes, universiteiten en hogescholen, verhuurders, studentenhuisvesters, kamerbureaus en de gemeente. Voor de betrokken partijen wordt het daardoor moeilijker om de problemen op elkaar af te schuiven. Bedoeling is dat de resultaten tot voorbeeld dienen voor de rest van Nederland.
Gebouwd gaat er worden in Utrecht. Er gaan 600 eenheden verrijzen op de Uithof en er komen er zijn plannen voor nog eens 900 stuks. Bij lange na onvoldoende om soelaas te bieden voor alle 7300 wachtenden (LSVb-inventarisatie 2001), maar wel een begin.
Wat rest, zijn de creatieve oplossingen. Maak die oude arbeidershuisjes niet met de grond gelijk, maar plaats er tijdelijk studenten in. Het duurt vaak toch een jaar of vijf voor ze tegen de vlakte gaan. Maar, benadrukt de LSVb, tegen die tijd moeten de studenten wel een alternatief hebben. Of zet ze in oude verzorgingshuizen, zoals inmiddels is gebeurd in de Titus Brandsmaflat in Utrecht. Alles is aangepast en voldoet aan de moderne eisen van brandveiligheid. Iedere kamer voorzien van douche. En bijzonder handicap-vriendelijk. 'Een prima oplossing voor de korte termijn', vindt Joosse.
In Amsterdam gooide de PvdA zelfs een balletje op voor het hergebruik van de Bijlmerbajes, die zijn langste tijd als gevangenis heeft gehad. 'Zeer geschikt', zegt Joosse. Ook is al het idee geopperd om oude treinstellen om te bouwen tot studentenkamers.
Ideeën genoeg om de nood op korte termijn te lenigen. Op de lange termijn valt, althans voor de kamerzoekende, te hopen dat de huizenmarkt sneller inzakt dan het doorsnee studentenpand.
