De financiële positie van de universiteiten is verder verslechterd. De helft van de instellingen draaide vorig jaar met verlies en de kredietwaardigheid verslechterde over de hele linie.
Dat blijkt uit het jaarverslag 2002 van de VSNU en aanvullende cijfers die de universiteitenvereniging aan het Hoger Onderwijs Persbureau (HOP) heeft verstrekt. De negatieve tendens van de afgelopen jaren wordt doorgetrokken. In zowel 1998 als 1999 leed maar één universiteit verlies. In 2001 schreven al zes universiteiten rode cijfers, afgelopen jaar waren het er zelfs zeven (waaronder de UT, zie pagina 5).
De financiële gezondheid op de lange termijn gaat bij bijna alle instellingen achteruit. De OCW-norm voor een goede solvabiliteit (verhouding eigen vermogen/vreemd vermogen) werd in 2000 al niet meer gehaald door Delft en Leiden. Die universiteiten kregen een jaar later gezelschap van Eindhoven en de UvA, gevolgd door de Open Universiteit in 2002.
Nog slechter zijn de cijfers voor liquiditeit, die aangeven hoe ver acute betalingsproblemen verwijderd zijn. Volgens de OCW-normen scoort Eindhoven op dit punt 'slecht'. Alleen de VU, de KUN, de RuG en de EUR scoren goed.
Huisvestingslasten zijn volgens veel bestuurders de bottleneck in de universitaire financiën. Het verhaal is bekend. In 1995 kregen de instellingen de gebouwen cadeau van het rijk, maar zonder afdoende compensatie voor de beheerskosten. De instellingen claimden vervolgens 545 miljoen euro extra. Het ministerie gaf echter een bedrag dat oploopt tot 35 miljoen per jaar in 2006.
'Een grote, sluipende bezuiniging', noemt het Utrechtse collegelid Wim Kardux het - waar de officiële bezuinigingen schril bij afsteken. Collegevoorzitter Sybolt Noorda van de UvA meent dat de minister van Sociale Zaken feitelijk de meeste invloed op de universiteiten heeft. Die heeft het veld geconfronteerd met scherpere eisen voor brandveiligheid en luchtbehandeling. 'Het is ronduit bizar dat men ons met nieuwe arboregels opzadelt zonder tegemoetkoming in de kosten', aldus Noorda.
De UvA scoort in de VSNU-staatjes dan ook het slechtst. Een verlies van 25 miljoen euro in verband met een grote asbestsanering sloeg een forse deuk in het eigen vermogen. In twee jaar tijd heeft het asbestprobleem de UvA 52 miljoen euro gekost. Een fikse tegenvaller, maar toch blijven onderwijs en onderzoek buiten schot. Rond deze kernactiviteiten heeft de universiteit een 'een Chinese muur' geplaatst, zegt Noorda. De universiteit vangt verdere tegenvallers op door in te teren op het eigen vermogen en leningen af te sluiten.
HOP
FINANCIEN, zie ook verdere in het UT-nieuws
