Hier zien we de ontwerpfout in de geliberaliseerde energiemarkt. Een vrije markt leidt alleen dan tot verantwoord gedrag, wanneer de partijen op die markt de consequenties van hun keuzes voelen. En dat gaat voor de kleingebruiker niet op. Op veel plaatsen ziet hij niet eens het verschil tussen dag- en nachtstroom. Hij kan nergens voor kiezen, behalve dan binnenkort voor de laagste prijs. En dat, zo weten we, staat synoniem voor de meest onverantwoorde produktie.
Kies ik voor de goedkoopste auto, dan koop ik een barrel bij Beun de Haas, en sta ik regelmatig met pech langs de weg. De goedkoopste stroomleverancier heeft dit nadeel niet. Iedere gebruiker onttrekt dezelfde stroom van hetzelfde net. Zou ik weloverwogen kiezen voor een energiebedrijf dat zorgdraagt voor een groot reservevermogen, zou ik daarvoor meer willen betalen, of zou ik tijdens piekuren mijn gebruik temperen, dan word ik toch op hetzelfde moment afgesloten als mijn buurman die dat allemaal niet doet.
Of nee, wij worden geen van beiden afgesloten. Want wij wonen veilig in het westen, veilig in de grote stad. Als er, door wiens toedoen dan ook, een stroomtekort ontstaat in Nederland, dan worden de boeren in het oosten als eerste afgesloten. En deze pechvogels zien deze mindere service niet vergezeld gaan van een lager tarief. Daar zit iets onrechtvaardigs in.
Kan het anders? Ja, heel eenvoudig. Met een schakelaar achter de meterkast kan de gewenste betrouwbaarheid afgestemd worden op wat de gebruiker er voor over heeft. Daalt de netspanning onder een bepaalde kritieke grens, dan kunnen de huishoudens die het minste wensen te betalen automatisch worden afgesloten. Wie voor het hoogste tarief gaat, kan het langst in een koele huiskamer teevee blijven kijken. Dat zou pas echte marktwerking zijn. Ik ben benieuwd wie er zijn stroom dan nog van een beunhaas zal betrekken.
