De brouwers en de engineeringmensen van Grolsch bezochten de afgelopen tijd honderd brouwerijen elders in de wereld. Om te kijken wat er technisch mogelijk is, of het werkt en hoe, en welke laatste vindingen Grolsch absoluut in de nieuwe brouwerij wilde hebben. 'Je mag tenslotte maar eens in je leven een hele nieuwe brouwerij neerzetten', stelt Wouter Muller Kobold, manager Innovations & Technical Services bij Grolsch vast. In de ontvangstruimte hangt een indrukwekkende bouwtekening van de nieuwe brouwerij. Harry Hoytink, projectmanager mechanical engineering van diezelfde afdeling is al even trots. 'Het is een machtig project. Al die tijd is erover gesproken, nu wordt het langzaam vormgegeven. Brouwerijen zijn voorzichtig met hun technologie. Iedere technologische toepassing en aanpassing heeft invloed op je bier. Natuurlijk is de receptuur specifiek belangrijk. Maar essentieel is ook hoe je het bier transporteert, welk materiaal je gebruikt voor je ketels, je energiehuishouding.'
'Experimenten van onszelf of van leveranciers passen daar niet in', legt Wouter Muller Kobold uit. Maar gelukkig is er voldoende eigen kennis binnen de brouwerij. De Grolsch-ingenieurs ontwikkelen een aardig deel van de nieuwe vindingen op product- en procesgebied zelf.
Slimmer
Die vindingen variëren van de nieuw ontwikkelde geautomatiseerde ringwisselaar tot het slimmer gebruiken van energie. 'We hebben een manier gevonden om niet-condenseerbare kookgassen die vrijkomen te hergebruiken', vertelt Harry Hoytink. 'Er wordt een ontzettend streng programma van eisen gesteld aan zo'n installatie. Er mag sowieso al geen geur vanaf komen. Bij het schakelen tussen verschillende processen kwamen die niet-condenseerbare gassen in de oude brouwerijen in de schoorsteen terecht. Nu gebeurt dat niet meer. We verzamelen die gassen in een verbrandingsketel en zorgen dat het met behulp van methaan wordt verbrand.' In de hallen verwijst Harry steeds naar de buizen die leiden naar die bewuste verbrandingsketel.
En dan de koelinstallaties. Ze staan startklaar opgesteld in de nu nog stille, witte ruimtes. 'Er was natuurlijk discussie over hoe je dan moet koelen. We kozen uiteindelijk voor een koelvloeistof, bestaande uit 23 procent ethanol (is alcohol) en de rest water. De stof is weliswaar vlambaar, maar we hebben er bewust voor gekozen. Het staat het dichtst bij de samenstelling van bier en is veiliger dan veel agressievere koelvloeistoffen'.
Klein
Met een personeelsbestand van 850, waaronder een innovatie-afdeling van 18 mensen, is Grolsch niet de grootste brouwerij in Europa. Integendeel: 'Een van de kleinere zelfs', stelt Wouter Muller Kobold. 'Export zal inde toekomst voor ons steeds belangrijker worden, daarom kan de capaciteit van de brouwerij in de toekomst redelijk gemakkelijk worden uitgebreid naar de dubbele hoeveelheid hectoliters bier per jaar.' Voor de broodnodige technologie en kennisintensiviteit werkt Grolsch veel samen met internationale bierinstituten als het VLB in Berlijn, BRI in Engeland en de universiteit van Leuven, België. Het Enschedese bedrijf besteedt een deel van zijn R&D uit aan deze instituten. Of het ook iets zou zijn voor de UT, een biertechnologie-masteropleiding? 'Daar is Twente naar ons idee iets te klein voor. Internationale kennis opbouwen op dat gebied is daarvoor essentieel', stelt Muller Kobold.
In ieder geval beschikt Enschede wel over één ding dat voor Grolsch onontbeerlijk is: het juiste bronwater. De brouwerij liet een leiding van 6,7 kilometer aanleggen om de toevoer van het bronwater veilig te stellen. 'De basisbron blijft dus hetzelfde en dat is heel belangrijk voor de smaak van ons bier.' Harry Hoytink wijst de leiding aan die de brouwerij binnenkomt aan de kant van de snelweg. Wandelend onder de meterslange roestvast stalen pijpen: 'Die leidingen zijn redelijk uniek, ze zijn geïsoleerd met PIR.' We lopen over het brandwerende dak van de water- en koeltankopslag. 'Het CO2 dat binnen vloeibaar is opgeslagen moeten we opwarmen en dan in gasvorm in het bierproces gebruiken. Voor het opwarmen gebruiken we de warmte die vrijkomt bij de luchtcompressie-installatie. Die koppeling is uniek.'
Beneden in het stoomhuis legt Wouter Muller Kobold uit, dat er -waar het echt nodig- is met stoom wordt gewerkt, maar waar dat kan met 130 graden Celsiuswater. 'Dat hete water kunnen we mogelijkerwijs in de toekomst inkopen van bedrijven uit onze omgeving.' In de ketelhallen komen we langzamerhand bij het hart van de brouwerij. Vijf mannen zijn bezig een van de ketelhuizen te polijsten. Een prachtig proces van RVS-
bewerking. Onder het ketelhuis loopt het immense buizenstelsel. 'Geen enkele buis waardoor bier loopt is in een hoek van negentig graden gebogen. Het is namelijk gebleken dat de eiwitten in het bier samenklonteren door het teveel 'hoekje-om-moeten' gaan. Dat willen we voorkomen en dat hebben we dus aangepast', weet Muller Kobold.
Er zijn tientallen voorbeelden van kleine en grote aanpassingen in het productieproces, bedacht en gemaakt in samenspraak met ingenieurs en productiepersoneel van Grolsch. Iedereen mocht zeggen welke werkwijzen hij of zij wilde behouden in de nieuwe brouwerij en wat anders moest. De enige installaties die vanuit de oude locaties in Enschede en Groenlo meeverhuizen naar Boekelo zijn de Apollo's. Deze enorme vergistingstanks, straks 52 stuks in totaal, worden in de gist- en lagerkelder gehezen. In deze nieuwe hightech omgeving zijn het de stille getuigen van het oude brouwproces.
