'Ik zie wel eens topsporters in kleding lopen waar een amateur zich nog voor zou schamen. Betere kleding kan de prestaties bij een aantal sporten echt nog wel verhogen. En dat gaan wij volgend jaar laten zien op de Olympische Spelen in Athene.'
Het klinkt dreigend, maar het achterste van zijn tong laat Anton Luiken niet zien. De researchmanager van het Enschedese Expertex Research-instituut, waarin onder meer de UT, Saxion en TNO samenwerken, wil wel kwijt dat er een vorm van samenwerking is met NOC*NSF, maar welke oranje-atleten volgend jaar in Athene gaan scoren met in Twente ontwikkelde sportkleding laat hij niet los. 'Als we de medailles binnen hebben, bel ik je wel.'
Ook volgende week donderdag (22 mei) op het symposium 'Sport & Science' van studievereniging Isaac Newton, waar Luiken een van de sprekers is, zal hij zijn bedrijfsgeheimen niet onthullen. Wel kunnen de symposiumbezoekers een toegankelijk, productgericht verhaal over 'dynamische' en zelfs 'intelligente' sportkleding tegemoet zien.
Luikens instituut houdt kantoor in de voormalige Hogere Textielschool, schuin tegenover de Saxion Hogeschool Enschede. Met het UT-instituut Sport & Leisure is er 'een prille link', aldus Luiken, 'en we gaan kijken of die geïntensiveerd kan worden. Op het gebied van kunstgras bijvoorbeeld valt er nog veel te doen; dat is nog lang niet uitontwikkeld.'
Het contact met de UT-vakgroep Textieltechnologie van professor Warmoeskerken is intensiever, maar vooral gericht op het omzetten van (fundamenteel) wetenschappelijke kennis in technologische toepassingen, via TNO en het bedrijfsleven. Nieuwe olympische sportkleding zal de samenwerking niet opleveren, want de inbreng van de UT in het Expertex-onderzoek is vooral gericht op het verbeteren, versnellen en milieuvriendelijker maken van processen in de textielindustrie. Een gezamenlijk Europees onderzoeksproject naar het toepassen van biokatalysatoren in de voorbehandeling van textiel, waardoor processen sneller en bij lagere temperaturen kunnen worden uitgevoerd, nadert zijn voltooiing.
Maar Luikens voordracht op het Newton-symposium bevat luchtiger kost. Over regenjassen bijvoorbeeld. 'Kleding die onder de ene omstandigheid comfortabel is, kan onder andere omstandigheden zeer oncomfortabel zijn. Zoals een regenjas: goed voor als het regent, maar benauwd als de zon schijnt. De zogeheten ademende membranen die er tegenwoordig wel aan toegevoegd worden voldoen nog lang niet altijd. Daarom zijn we bij TNO begonnen met het ontwikkelen van 'dynamisch textiel', dat zijn eigenschappenaanpast aan de omstandigheden. Door het aanbrengen van een bepaalde coating kun je het textiel waterdicht maken als het regent en weer luchtdoorlatend als het droog is.'
Voor sporters kunnen face changing materialen een uitkomst zijn volgens Luiken: sportkleding die temperatuurregulerend is, warmte kan opnemen maar ook weer kan afgeven zijn aanzienlijk comfort verhogend voor de sporter. 'Maar daarbij moet je natuurlijk wel onderscheid maken tussen de topsporter en een amateur: als meer comfort betekent dat zijn snelheid er door wordt aangetast, zal een professional toch genoegen nemen met minder comfort.'
Behalve op het gebied van het dynamisch textiel, zijn er ook allerlei ontwikkelingen gaande rond 'intelligent textiel'. 'Dat zijnde shirts met ingebouwde hartslagmeter, gps-systemen en mp3-spelers,' aldus Luiken. Voor een deel zijn dat gimmicks, maar die kunnen wel leiden tot toepassingen op allerlei gebieden. Het Amerikaanse leger schijnt bijvoorbeeld een gps-achtig systeem te hebben getest, waarbij op grote afstand per soldaat kon worden gesignaleerd op welke plek er een kogelgat er in zijn kleding zit, zodat je weet of het nog de moeite is om hem te gaan redden.
'Er is grote kans dat toepassingen die voor sportkleding ontwikkeld worden hun weg vinden naar beroepskleding, bijvoorbeeld in de medische sector. Je kunt je kleding voorstellen die sensoren bevat die bepaalde gevaarlijke gassen kunnen detecteren. Van dat soort producten zie ik de komende vijf tot tien jaar veel producten op de markt komen.'
Maar, geeft Luiken tenslotte toe, bij alle vernieuwingen in sportkleding speelt psychologische beïnvloeding van de tegenstander ook een grote rol. 'En dan heb je nog zoiets als de vorm van de dag: een atleet kan zelfs met 'slechte' kleding opeens een topprestatie neerzetten. Daar kun je geen materiaal tegen ontwikkelen,' aldus Luiken.
KADERTJE:
Sport & Science
Het symposium 'Sport & Science: optimising human performance' van WB-studievereniging Isaac Newton vindt plaats donderdag 22 mei, vanaf 9.30 uur in het collegezalencomplex (CC). Er worden verschillende voorbeelden behandeld van de manier waarop de techniek en technische hulpmiddelen bijdragen aan het verbeteren van sportprestaties. Aan de orde komen onder meer 'Slimme kleding voor topsport', 'Het klappen van de schaats', 'Aerodynamics of sports balls and disks' (door professor Higuchi van de Amerikaanse Syracuse University), 'De rol van aërodynamica bij het schaatsen', 'Vezelversterkte kunststoffen in de sport' en 'Topsport anno 2040' (behandeld door een vertegenwoordiger van het NOC*NSF.
Voor het complete programma zie
www.isaacnewton.utwente.nl
Menno van Duuren
Anton Luiken: ...kunstgras nog lang niet uitontwikkeld...
