Uit het lood

| Redactie

Toen Theseus uitvoer naar Kreta om de Minotaurus (half-mens half-stier) te verslaan, beloofde hij zijn vader, koning Egeas van Athene, dat hij de witte vlag zou hijsen wanneer zijn missie was geslaagd. (Zou hij zelf gedood worden, dan zou zijn schip terugkeren met een zwarte vlag in top.) De Irakese soldaten die wij deze dagen met witte vlaggen zien, berichten niet dat ze zojuist een bastaard hebben verslagen. Voor hen is de witte vlag het internationale teken van overgave. Zo althans staat het in de Enkhuizer Almanak. Ergens tussen de heerschappijen van Minos en Hoessein moet dit algemeen erkend zijn geraakt. Ooit moet er een eerste verliezende soldaat zijn geweest die met een witte vlag (een hemd? een zakdoek? een nachtgewaad?) uit zijn dekking is gekomen. En ooit moet er een eerste tegenstander zijn geweest die dit signaal begreep. Laten we hopen dat het hier om dezelfde gebeurtenis gaat.

Witte vlag

Ik heb gezocht in de geschiedenisboeken, maar de primeur niet kunnen vinden. Wel veel afwijkend gebruik van de witte vlag. En dan heb ik het niet over sporten als de Grand Prix, motorraces, karate, skûtsjesilen en coursing. Van 1814 tot 1830 was de witte vlag de officiële banier van Frankrijk. Nu ook weer? En vorig jaar nog tijdens het huwelijk van Willem Alexander en Maxima hing een aantal Amsterdammers de witte vlag uit om te demonstreren dat ze de monarchie niet zien zitten. Het jaarlijkse "Feast for Peace" gebruikt de witte vlag als symbool voor vrede. Maar je zou natuurlijk kunnen zeggen dat overgave en het verlangen naar vrede dicht bij elkaar liggen.

De oudste witte overgavevlag vond ik in Tacitus' beschrijving van de tweede Slag om Cremona (69 na Chr). Zodra de witte vlag op de muren van de belegerde stad verschijnt, staken de aanvallers het 'vuren'. Maar veel genade is er niet voor de Cremonezen. De overwinnaars leven zich op z'n Bosnisch uit in een orgie van verkrachting en moord, branden de stad tot de grond toe af en voeren de nog levende inwoners af als slaven (waarvoor ze overigens geen markt kunnen vinden).

Terug naar Theseus. Hij verslaat de Minotaurus. Maar als hij terugkeert naar Athene vaart hij per abuis onder de zwarte vlag. Zijn bezorgde vader wacht niet tot het schip is aangemeerd. Zodra de zwarte vlag boven de horizon verschijnt, pleegt hij overmand door verdriet zelfmoord. Troonopvolger Theseus zet als nieuwe koning voet aan wal. De geleerden, en dat zijn er veel als het om de klassieken gaat, beweren dat die foute vlag toch echt een vergissing was. Maar volgens mij was het een harteloze truc. Had Theseus de witte vlag gehesen, dan was hij niet op de troon gekomen. Zoals er sindsdien ook nooit iemand glorieerde door het hijsen van de wittevlag.


Stay tuned

Sign up for our weekly newsletter.