Vanwege de vogelpest mag sinds afgelopen weekend nergens in Nederland meer pluimvee buiten lopen. De op de kop af 44 campusganzen trekken nog steeds vrolijk hun baantjes in de vijvers van de UT. Of blokkeren, als alternatief tijdverdrijf, het wegverkeer.
De ganzen horen bij het meubilair van de campus. Ze zijn een treiterplaag voor automobilisten en fietsers, maar ze worden ook geknuffeld met stukjes brood uit lunchtrommeltjes. Menig buitenlandse gast laat zich gaarne kieken tegen een ganzenachtergrond. Gepensioneerd natuurkundige Ben van de Waal had zelfs een hele bijzondere relatie met de dieren. Een van de ganzen zocht hem regelmatig op in de lunchpauzes en kwam aanwaggelen zodra Van de Waal zich liet zien. De voormalige TN-medewerker is niet blij met de dreiging van de vogelpest. Ganzen vallen immers binnen de categorie pluimvee en moeten, volgens richtlijnen van het ministerie van Landbouw, natuurbeheer en visserij worden opgehokt. Het maakt niet uit of de dieren bedrijfsmatig of uit hobbyisme worden gehouden.
Van de Waal: 'Het is natuurlijk zo dat af en toe wilde ganzen zich bij de groep op de UT voegen en een paar dagen later weer verder vliegen. Juist op die manier zou een besmetting verspreid kunnen worden.' Maar ophokken lijkt Van de Waal ondoenlijk: 'Een gans krijg je niet zomaar te pakken.'
Of de UT verantwoordelijk is voor het ophokken, en dus voor de gezondheid van de dieren, hangt af van vragen als: gaat het om tamme of wilde ganzen en is de UT eigenaar, of niet? Een woordvoerder van Vogelbescherming Nederland weet daar wel weg mee: 'Het gaat hier overduidelijk om typische tamme ganzen. Want wilde ganzen komen alleen maar voor in buitengebieden en houden er absoluut niet van om bij mensen in de buurt te leven.'
Tamme ganzen dus. Maar van wie zijn ze? De UT is, zou je zeggen, als eigenaar van de grond dus 'houder' van de dieren. Ook worden de dieren regelmatig bijgevoerd in de winter door medewerkers van de op de UT werkzame plantsoendienst Huib van den Hoven. Bovendien worden de nesten, indien de populatie te groot dreigt te worden, leeggehaald door dezelfde medewerkers, in opdracht van het Facilitair Bedrijf. Daarmee gedraagt de UT zich als houder van de dieren.
De UT moet dus, volgens de ministeriële richtlijn, de dieren ophokken om de veiligheid van dier en mens te waarborgen. 'Inderdaad', zegt een woordvoerder van het ministerie van Landbouw. 'Momenteel vinden strenge controles plaats door de Algemene Inspectiedienst. Wie zijn pluimvee niet ophokt, krijgt een boete van zes tot zevenduizend euro. Als dan nog niet wordt opgehokt, moeten we de dieren afmaken.'
FB-directeur Tom Koppen wil geen commentaar geven. Dus dan maar gebeld met UT-woordvoerder Gerard van Emous: 'We hebben contact gehad met het centrale meldpunt voor de vogelpest van het ministerie van Landbouw en zijn tot de conclusie gekomen dat het om wilde ganzen gaat die we dus niet hoeven op te hokken. Wel zullen we de beesten in de gaten houden en met het meldpunt contact opnemen indien we zieke dieren waarnemen.' Symptomen zijn onder meer sufheid, lagere voeropname, legdaling, ademhalingsproblemen en diarree. Benieuwd wie dit dagelijks gaat checken.
Alles goed en wel, maar het blijft hoe dan ook veiliger voor de dieren wanneer ze ergens binnen kunnen bivakkeren. Dan komen ze niet in aanraking met andere vogels of hun uitwerpselen, want die tellen ook mee. De ziekte wordt overgedragen via direct contact tussen vogels. Klassieke vogelpest (aviaire influenza) is een zeer besmettelijke virusziekte die hoge sterfte onder pluimvee veroorzaakt. In combinatie met gewone griepvirussen bij mensen, kan de ziekte leiden tot een nieuwe, ernstige griepepidemie. En dat kunnen wehelemaal niet hebben.
Blijkbaar is het voor de UT onmogelijk om de dieren op te hokken. Er zijn al genoeg vastgoedproblemen. Bij deze een oproep aan alle handige jongens en meisjes op de campus. Bouw een hok, red een gans. Toegegeven, het zal niet makkelijk zijn om de ganzen te vangen. Maar iemand moet toch het voortouw nemen?
Maaike Platvoet
Jannie Benedictus
Ben van de Waal met zijn vriendje, archiefplaat UT-nieuws van 14 september 2000.
