Is Amerika het land van de vervlakking? Integendeel! Juist het wetenschappelijk onderwijs in Nederland valt ten prooi aan plat marktdenken, infantilisering en bureaucratie. We kunnen veel leren van het academisch klimaat aan Amerikaanse universiteiten.
Dat was de teneur op een forumdiscussie van de Vawo. Vrijdag 14 maart, de vereniging van universitair- en onderzoekspersoneel viert haar 40-jarig bestaan. Een keurig gezelschap komt bijeen in een oude schuilkerk in Utrecht: de symboliek ontgaat de dagvoorzitter niet. Vervolgens kondigt hij mevrouw Nijs aan als staatssecretaris van het ministerie tegen onderwijs. De toon is gezet.
Nijs geeft geen krimp. Met het bachelor-master stelsel heeft het wetenschappelijk onderwijs toch een mooie toekomst? Natuurlijk moeten we alleen de sterke punten uit de VS overnemen, benadrukt ze. Dat vindt Arjo Klamer ook. Maar de professor in de economie van kunst en cultuur aan de Erasmus Universiteit vindt dat Nederland de essentie van het Amerikaanse systeem over het hoofd ziet. Hij werkte zeventien jaar aan verschillende universiteiten in de VS. Daar leerde Klamer een academisch klimaat kennen in de ware zin van het woord. 'In gesprekken staat de wetenschap altijd centraal. Hier gaat het alleen over bama en ander gedoe.'
Klamer breekt een lans voor het houden van seminars, zoals hij die elke vrijdagmiddag in de VS meemaakte. 'Korte presentaties van hoge kwaliteit. Iedereen investeert daar veel tijd in.' Hij kraakt de mentaliteit van de Nederlandse student, die zich altijd afvraagt wat hij aan bepaalde kennis heeft. Klamer ziet een paradox: 'Het is veel beter voor de arbeidsmarkt als je je er niet op richt.' Volgens hem vinden ook werkgevers in de VS het belangrijk dat universitair onderwijs niet te praktisch gericht is. 'Ze hebben behoefte aan academisch gevormd personeel. Voor de praktische kant geven ze liever zelf wat cursussen.'
Dini Griffioen, voormalig voorzitter van de Studentenraad van de UvA, sluit zich aan bij Klamers kritiek. 'Het Nederlandse systeem legt teveel nadruk op rendement. We moeten het enthousiasme belonen. Het gaat om het proces zelf, minder om de output.'
Ook de andere sprekers vegen de vloer aan met het klimaat aan de Nederlandse universiteiten. Bart Tromp voorspelt eenzelfde achteruitgang als in het middelbaar onderwijs, zij het met twintig tot dertig jaar vertraging. 'De academische vorming verdwijnt.' Een ander wijst op het oprukkende fenomeen van de academische nomaden, doordat jonge afgestudeerden en promovendi geen perspectief hebben op een academische loopbaan.
Demissionair staatssecretaris Nijs hoort de discussie stilzwijgend aan, en vertrekt nog voordat het begeleidende cabaret de middag afsluit.
Vragen? Bel het Hoger Onderwijs Persbureau: 071-5236151
Website: http://www.xs4all.nl/~hop
