Een halvering van het aantal tijdschriften lijkt veel. Toch spreken zowel Elsevier als de UKB van een goed resultaat. Het resterende aantal is namelijk nog altijd het dubbele van de hoeveelheid tijdschriften in 1999. Bovendien zijn alleen weinig gelezen tijdschriften geschrapt.
In het jaar 2000 sloten Elsevier en de UKB een opzienbarend akkoord. De bibliotheken moesten tot 2005 jaarlijks 5 procent meer abonnementsgeld betalen, maar in ruil kregen ze toegang tot alle tijdschriften die Elsevier elektronisch publiceert. Bibliotheken hadden tot dan toe slechts vierhonderd tijdschriften in huis. Het betekende een enorme uitbreiding van de hoeveelheid informatie. Daar kwam bij dat het fonds van Elsevier zich behoorlijk uitbreidde.
Dat bleef niet zonder gevolgen. In het jaar 2001 plukten wetenschappers een miljoen artikelen van Elsevier van het internet. Dit jaar zijn dat er naar schatting vier miljoen. De bibliotheken spreken dan ook van een succes.
De deal was destijds gesloten om de vicieuze cirkel te doorbreken waar de uitgever en de universiteiten in opgesloten zaten: de uitgever verhoogde zijn prijzen, de universiteiten zegden enkele abonnementen op, waardoor de uitgever zijn prijzen weer moest verhogen, enzovoorts.
De prijs van de abonnementen blijft de komende drie jaar hetzelfde. Alleen als een universiteit toch alle tijdschriften wil houden, komt er ieder jaar 5 procent bovenop het abonnementsgeld.
In NRC Handelsblad verschenen vorige week een paar alarmerende artikelen over de verdwijning van de tijdschrifttitels. Daar waren zowel Elsevier als de UKB ongelukkig over. `De titels die we inleveren, maken maar 10 procent van het gebruik uit', zegt Nol Verhagen, onderhandelaar van de UKB. `We weten precies welk deel van de tweeduizend tijdschriften de universiteiten gebruiken, want we zien welke artikelen de wetenschappers downloaden. Tien procent verlies is niet veel en het scheelt enorm in de prijs. We onderhandelen bovendien over een pay per view-regeling voor de tijdschriften die buiten de overeenkomst vallen.'
Voor alle bibliotheken samen kosten de tijdschriften ongeveer zeven tot acht miljoen euro. De ene universiteit betaalt een groter deel dan de andere. Een kleine universiteit heeft tenslotte minder publicaties nodig dan een grote.
Dit alles neemt niet weg dat veel wetenschappers de prijs voor wetenschappelijke tijdschriften te hoog vinden. Ze schrijven immers de artikelen, zorgen voor de peer review en vervolgens zijn ze ook nog eens bereid om een hoge prijs voor het abonnement betalen. Pim Levelt, president van de KNAW, zei vorig jaar dat wetenschappers boter op hun hoofd hebben. Ze zouden alleen nog maar moeten publiceren in gratis toegankelijke elektronische tijdschriften, vond hij.
Het eeuwige probleem blijft dat de tijdschriften van Elsevier zoveel aanzien hebben. Wie in The Lancet publiceert, lijkt een betere wetenschapper dan iemand die in een onaanzienlijk maar idealistisch hoekje van het internet zijn artikelen vrijgeeft.
