Natuurlijk is het niet overal wildwest. Uit onderzoek blijkt dat gewelddadige situaties zich vooral voordoen op de vmbo- scholen in de grote steden. Daarop zit 'de meest achtergestelde jeugd' met hoge percentages allochtonen, stelt onderzoeker Henk Kleijer van het SISWO/Instituut voor Maatschappijwetenschappen van de UvA. Hij begon vorig jaar met het onderzoek Geweld op School. Een voorlopige rapportage van het onderzoek rept van 'een alarmerende stand van zaken, waarin sociaal-economische achterstand en etnische identiteit een elkaar versterkend complex gaan vormen.' Hij trekt alvast deze conclusie: 'De toename van geweld onder jeugdigen heeft ertoe geleid dat structureel geweld in het middelbaar onderwijs niet meer te ontkennen of te negeren is.'
Sommige cijfers liegen er niet om. De gemeente Amsterdam deed naar aanleiding van gewelddadige incidenten op scholen in Amsterdam-West onderzoek onder bijna twintigduizend leerlingen en ruim tweeduizend personeelsleden van 39 scholen. Daaruit bleek dat er zich maar liefst 168 duizend incidenten met strafbare feiten hadden voorgedaan. Slechts één procent daarvan was gemeld bij de politie; vijftien procent was bekend bij de scholen. Anderzijds kwam een landelijk onderzoek in opdracht van het ministerie van Onderwijs in 2001 tot de conclusie dat scholen tussen 1991 en 2000 niet onveiliger waren geworden.
Naar aanleiding van 'zeer veel discussies' sinds de moord stelt de School of Education van Hogeschool InHolland binnenkort een lokale manager aan. Die moet onderzoeken hoe het curriculum kan worden aangepast aan 'de verharding' op scholen, aldus woordvoerder Ewoud Nysingh. De school heeft 2800 leerlingen in Rotterdam en 1900 in Haarlem en Alkmaar. Nysingh verwacht dat de leerlingen vanuit een pedagogisch concept zullen leren om te gaan met agressie.
Drie andere grote lerarenopleidingen geven aan in de moord geen aanleiding te zien het curriculum aan te passen. Alledrie kennen al relevante lesonderdelen, zoals het vak adolescentenpsychologie op de Fontys Hogeschool in Tilburg. Bij drama leren de studenten omgaan met non-verbaal gedrag, en worden ze zich bewuster van de eigen rol in de groep, zegt teamleider en stagebegeleider Harrie Scholten. Daardoor krijgen ze meer oog voor de leerlingen. Overigens is volgens hem in Brabant niet veel te merken van geweld op scholen. Het schietincident in Veghel van vijf jaar geleden daargelaten, toen een leerling het vuur opende in een computerlokaal.
Ook de Haagse Hogeschool is al 'goed bezig', vindt bestuursvoorzitter Pim Breebaart. Zijn school geeft sinds een paar jaar het vak conflicthantering. Afgelopen week zijn er na de moord op Van Wieren speciale vragenlijsten uitgedeeld over de aanpak van soortgelijke conflicten. Dat leidde tot onderlinge discussies. Breebaart vindt uitbouw of aanpassing van het curriculum niet nodig.
