Volgens Niemegeers opent de deze zomer verschenen nota 'Kennis in Beweging' van minister Wijers van Economische Zaken uitzicht op een toekomstig topinstituut Telematica. 'Een once in a lifetime kans', aldus Niemegeers, die denkt dat de UT met het CTIT en het Telematica Research Centrum (TRC) een 'uitstekende uitgangspositie' heeft om uit te groeien tot landelijk kenniscentrum en daarmee belangrijke 'component' van een topinstituut.
Dat vereist volgens Niemegeers wel een 'pro-actieve', niet-afwachtende houding. 'Onze ambitie moet zijn de ontwikkelingen mee te sturen, i.p.v. ze alleen maar te volgen.' Twentes 'proven track record' ('op het hoogste niveau bij de betrokken ministeries heerst er een duidelijk besef dat in Twente een belangrijke concentratie aan telematicakennis aanwezig is') mag kortom geen aanleiding zijn tot 'comfortabel achterover leunen'; het is zaak de UT-positie niet zozeer te consolideren alswel uit te bouwen.
Allereerst moet voldoende 'kritische massa' aan onderzoekspotentieel worden bereikt, vindt Niemegeers. Hij wil primair investeren in het aantal senior-onderzoekers, omdat zij meer dan promovendi de 'ruggegraat' van het onderzoek vormen. 'Aan een dergelijke stevige ruggegraat ontbreekt het op dit moment, de basis (van het telematica-onderzoek) is te smal.'
Wil de UT volwaardige partner van een topinstituut telematica worden, dan is 'bestuurlijke slagkracht' nodig om de besluitvorming, middelen-toekenning en dienstverlening aan marktpartijen te stroomlijnen. Het instrument daartoe is het 'autonome' (niet-facultaire) deel van het onderzoeksinstituut CTIT. 'Concreet betekent dit dat de personele en andere middelen die onderdeel zullen worden van een topinstituut telematica, in het autonome gedeelte van het CTIT dienen ondergebracht te worden.'
Tenslotte mikt Niemegeers op de opzet van landelijke opleidingen telematica voor zowel de eerste als de tweede fase die, gezien het multidisciplinaire karakter van het vakgebied, op verschillende faculteiten moeten steunen. Voor de tweede fase is men volgens Niemegeers al een heel eind. Begin volgend jaar gaat de landelijke telematica-onderzoekschool OTI (Onderzoekschool voor Telematica en Informatietechnologie) van start, een initiatief van CTIT en DITSE (Delft Institute for Telematics-based Systems Engineering), met medewerking van het TRC.
Belangrijker nog is volgens Niemegeers het 'met spoed' opzetten van een landelijke interfacultaire eerste fase telematicastudie. Met de drie TU's zouden al principe-afspraken zijn gemaakt op werkniveau. Niemegeers: 'Er ligt al een blauwdruk klaar.' Nu nog slagkracht, door middelen en sturing onder te brengen in de context van een topinstituut. 'Het CTIT is hier het beste instrument om dit te realiseren', aldus Niemegeers.
In een toelichting achteraf zegt Niemegeers dat zijn diesrede vooral als 'aansporing' is bedoeld. 'Verdere stappen hangen af van de U-raad en het CvB, dat wel sympathiek staat tegenover dit plan.' Om een topinstituut met het 'zwaartepunt' in Twente naderbij te brengen hoopt Niemegeers op investeringen in senior-onderzoekers via extra centrale stimulering voor het (autonome deel van het) CTIT. 'Dan bereiken we de nodige slagkracht envindt geen versnippering plaats over de deelnemende faculteiten.'
De plannen voor telematica-opleidingen zijn volgens Niemegeers vooral ingegeven door de wensen van het bedrijfsleven. Het OTI i.o. wordt een 'gefocusseerde onderzoeksschool met duidelijke filosofie.' De eerste fase opleiding zal in eerste instantie een afstudeervariant worden van bijvoorbeeld informatica, maar kan mogelijk binnen enkele jaren uitmonden in een volwaardige nieuwe studierichting. Voor een spanningveld met de bestaande opleidingen is hij niet bang. 'Alles wat nieuw is moet zijn weg vinden, en dat levert altijd wrijvingen op, zulke dingen gaan nooit vanzelf.'
De openlijke kandidatuur voor een Twents topinstituut telematica komt op een moment dat de politieke discussie terzake even is geluwd. De wetenschappelijke wereld (VSNU, NWO, KNAW, AWT) uitte aanvankelijk veel kritiek op de grote rol die 'Kennis in beweging' bij de instelling van topinstituten aan het bedrijfsleven toebedacht. Ook vond men dat de plannen meer moesten aansluiten bij de bestaande onderzoekscholen. De Tweede Kamer sloot zich in haar initiële reactie hierbij aan, maar stemde wel in grote lijnen met de plannen in. Momenteel werkt Wijers de zaken concreet uit.
Hangende de politieke besluitvorming in Den Haag wil het Twentse CvB volgens de nota 'Centrale Stimulering' minstens één UT-instituut of -school in 'kansrijke positie' brengen. Daartoe zijn door het CvB drie onderzoeksinstituten (CTIT, MESA en Biomedisch Technologisch Instituut) en één vanuit Twente gestuurde onderzoekschool (Procestechnologie, OSPT) geselecteerd. Het plan is om elk van deze initiatieven gedurende vijf jaar een stimulering van één miljoen gulden per jaar te geven. Voor 1996 is in ieder geval al een stimuleringsbedrag van één miljoen gereserveerd.
Gezien de nog onzekere situatie leek het CvB zijn kruit verder nog droog te willen houden. 'Niet te vroeg lobbyen, eerst politieke duidelijkheid', vond men bij het Bureau Beleidsondersteuning (BBO). Maar onlangs gaf CvB-voorzitter Veltman expliciet aan dat de UT inzet op telematica ('Daar gáán we voor'). 'Je kunt er dus gif op innemen dat de keuze voor telematica op de dies niet toevallig is', aldus een BBO-medewerker. Intussen laten andere kandidaten zich niet onbetuigd. Zo schreef de OSPT buiten het CvB om een brief aan EZ om zich aan te melden als toekomstig topinstituut Chemie.
.pic diesrede.gif Aandachtige toehoorders tijdens de diesrede
