De faculteit WB heeft vanouds het meest met Fokker te maken. Onderzoekdecaan ir. P. Vroegop: 'We hebben inderdaad contacten met Fokker, maar sinds de overname van Fokker door Daimler-Benz waren de onderzoekcontracten al zeldzaam geworden. Ik verwacht daarom niet dat er in Twente direct gevolgen in het onderzoek merkbaar zullen zijn. Wel zul je op termijn verschuivingen kunnen verwachten, maar het aanpassen van focale punten van onderzoek aan ontwikkelingen in de buitenwereld is altijd een continu proces.'
De vakgroep Technische Mechanica en Tribologie onderzoekt onder meer voor Fokker Aircraft en Fokker Space het dynamisch gedrag ('trillingsgedrag') van constructies van (laminaat-)plaatmateriaal - o.a. van belang voor de geluidsreductie in vliegtuigcabines. Prof.dr.ir. H. Tijdeman, van huis uit vliegtuigbouwer en 25 jaar verbonden aan het NLR, wil niet ingaan op de gevolgen van het drama-Fokker voor het vakgroepsonderzoek. Vroegop benadrukt echter dat de relevantie van dat onderzoek zich ook uitstrekt tot weg- en railtransport. 'Die problematiek is niet verdwenen als Fokker verdwijnt.'
Bij de vakgroep Produktie- en Ontwerptechniek loopt nog een promotieproject waarvoor via Fokker Europese steun verworven is. Het betreft onderzoek naar rubber pad foaming, een nieuw ontwikkelde techniek om vanuit produktspecificaties tot het ontwerp van gereedschappen te komen. Concreet betreft dit het ontwerp van speciale matrijzen voor het driedimensionaal persen van aluminiumplaat voor toepassing in o.a. vliegtuigrompen.
Ir. A. Streppel: 'Het project is inmiddels formeel afgelopen, hoewel de promotie nog wordt opgehouden aangezien de promovendus in militaire dienst zit. We hebben overleg gehad over een eventueel vervolgproject, maar dat staat inmiddels op een zeer laag pitje. Dat is natuurlijk jammer, maar echt gedupeerd daardoor zijn we niet. Hier wordt niemand werkloos.'
Streppel wil nog wel kwijt dat het vermeende high-tech karakter van Fokker niet helemaal klopt. 'Voor dit rubber pads-project ben ik in de assemblagehal op Schiphol en de fabriek in Papendrecht geweest, waar ze met matrijzen plaatwerk op maat maken. Nou, dat was laagbijdegrondse techniek hoor, dat was werkelijk om te huilen. Bij Shorts in Belfast idem dito.'
'De matrijzen waren zo slecht dat veertig man bij die persen met hamers op die platen stonden te kloppen, het leek wel een ouderwetse smederij! Wat dat betreft was dit een goed project: matrijzen volgens exacte specificaties maken in plaats van via zo'n antiek proces van trial and error.'
UT-onderzoek Fokker beperkt
De WB-vakgroep Werktuigbouwkundige Automatisering verricht voor Fokker onder meer een onderzoeksproject naar de ontwikkeling van een 'hoogteroersimulator': het simulatieprogramma moet de piloot-in-opleiding hetzelfde gevoel geven alsof hij het hoogteroer van een echt vliegtuig hanteert. Volgens vakgroepsvoorzitter a.i. dr.ir. J. Meijer bevindt het project zich in het afrondingsstadium en wordt nu gewerkt aan de eindrapportage.
'Dit is geen kernonderzoek van de vakgroep maar de spin-off van een STW-project. Als het project vervalt, zou dat natuurlijk jammer zijn. Maar het betekent niet dat de vakgroep grote schade zou oplopen. In een vervolgproject was ook nog niet voorzien. Wel is het de vraag of Fokker dadelijk voldoende geld in kas heeft om aan zijn verplichtingen te voldoen.'
Meijer vindt de gang van zaken rond Fokker 'doodzonde'. Hij herinnert zich nog goed hoe enkele jaren geleden vrachtwagenfabriek DAF op vergelijkbare wijze zwaar in de problemen zat. Daardoor dreigde toen een vakgroepsonderzoek waarin DAF participeerde in gevaar te komen. Het ging om het via CO2-lasers verduurzamen van de cilinderkleppen in dieselmotoren. Het betreffende DAF-onderdeel werd uiteindelijk gered, en het project kon later zelfs worden afgerond met het herrezen DAF Trucks nv. 'Maar de situatie bij Fokker lijkt nog dreigender dan toen bij DAF', aldus Meijer.
De vakgroep Materiaalkunde van prof.dr. W. Wei is betrokken bij een nieuw te starten onderzoek naar toepassingen van aluminiumlegeringen waarbij Fokker een belangrijke partner is. Wei: 'Er is natuurlijk in dit stadium weinig van te zeggen, maar ik verwacht niet dat we dit project dadelijk in de ijskast moeten stoppen.' Wei, die voor zijn komst naar Twente jarenlang in München bij de DASA-dochter MTU (Motoren und Turbinen Union) heeft gewerkt, vindt alle commotie over Fokker overtrokken en prematuur. 'De geschiedenis van de vliegtuigindustrie laat voortdurend golfbewegingen zien. Elk concern heeft zijn moeilijke tijden. Het is nog niet gezegd dat Fokker na de actie van Daimler ook daadwerkelijk failliet gaat.'
Bij de faculteit TW komen nogal wat studenten voor stages en afstudeerprojecten bij Fokker en bij het NLR terecht. 'Ik heb nu nog een afstudeeropdracht lopen bij Fokker. Mocht het daarmee mis gaan, dan zullen we kijken hoe we die intern kunnen afronden', zegt prof.dr. C. Traas (Toegepaste Analyse). En bij de faculteit EL lopen volgens onderzoekdecaan prof.dr.ir. P. Bergveld enkele onderzoekprojecten met ESA (European Space Agency) waarbij Fokker betrokken is, maar dat kon niet bevestigd worden.
Volgens directeur dr. C. le Pair van de Stichting voor de Technische Wetenschappen heeft zijn organisatie een 15-tal onderzoeksprojecten in portefeuille waar Fokker gebruiker (commercieel participant) van is. 'Als een project maar één gebruiker heeft en die gaat failliet, stoppen we met zo'n project. Maar bij verreweg de meeste van die 15 onderzoeksprojecten zijn naast Fokker ook andere bedrijven betrokken.' Volgens Le Pair heeft STW met de universiteiten afgesproken dat als zij stopt met een project de instelling de promovendus in staat stelt de promotie alsnog af te ronden.
