'Het is helemaal niet efficiënt om meer dan vijf mensen, die op afstand met elkaar communiceren, ook allemaal via het world wide web in beeld te brengen'. Van der Perre - die voorzitter is van EuroPACE 2000, het Europese netwerk dat een virtuele universiteit voor heel Europa voorbereid - gaat er rustig voor zitten. Legt uit: 'Een hypermodern interactief klaslokaal met een beweegbare camera die elke individuele student in beeld kan brengen lijkt misschien mooi, maar is onderwijskundig gezien lang niet altijd van waarde. Zodra je inzoomt op een student verlies je namelijk het contact met de andere vierhonderd.'
Daarom koos het LINOV voor een simpeler systeem toen de faculteit Geneeskunde aanklopte met de vraag hoe ze geneesheer-specialisten uit de provincie zo eenvoudig mogelijk konden bijscholen. Een hooggeleerde medicus geeft in Leuven college in een grote zaal. Via de satelliet wordt de verhandeling naar vier of vijf andere ziekenhuizen verzonden. De sheets die de professor gebruikt volgen via Internet. En het online votingsystem waarborgt de betrokkenheid van de cursisten. Iedere geneesheer-specialist heeft op zijn tafel een kastje met drie knopjes. Eén voor ja, één voor nee en één voor weet niet. Door vragen te stellen meet de docent aan het begin van elk college het kennisniveau van de artsen. Via het www projecteert zijn assistent de uitslag in alle zaaltjes. En ook tijdens het college kan de docent door het stellen van vragen toetsen wat de artsen wel en niet begrepen hebben.
'Aan de keuze voor deze vorm van onderwijstechnologie liggen overigens geen hoogdravend pedagogische idealen ten grondslag', vertelt Van der Perre. 'De verkeerscongestie is in België nog groter dan in Nederland. De geneesheer-specialisten uit de regio weigeren domweg om voor bijscholing in de file te gaan staan. Vandaar dat de faculteit geneeskunde bij ons kwam met de vraag of wij een oplossing wisten.' Een betere uitgangspositie kun je je niet wensen. 'Want', zo weet Van der Perre, 'net als in Nederland roepen technologische onderwijsvernieuwingen bij docenten en professoren in eerste instantie veel weerstand op. Pas als ze zelf zien dat het problemen op kan lossen raken ze enthousiast.'
Complexer
Toch vraagt onze kennisintensieve samenleving om snellere en betere communicatiemiddelen. Van der Perre: 'Wetenschap en technologie groeien exponentieel. Daardoor verandert onze samenleving met onwaarschijnlijke snelheid. De wereld wordt complexer, onderliggende structuren ondoorzichtiger, kennisbestanden verouderen sneller. Willen mensen, accuraat, flexibel en efficiënt op al die veranderingen kunnen inspelen, dan moeten ze zichzelf voortdurend bijscholen. En omdat je werknemers niet elke week op cursus kunt sturen gaan bedrijven en instituten op zoek naar andere vormen.Onderwijs op afstand is een mogelijkheid: de experts van de universiteit beschikbaar voor een breed publiek, thuis studeren, een diploma met onderhoudscontract, het zal steeds meer gemeengoed worden.'
Om de kennis van Leuven naar een andere plek in België of de wereld te transporteren kiest de KU Leuven vooralsnog liever voor de satelliet dan voor de kabel. 'In België en Nederland is de kabeldichtheid hoog genoeg', aldus Van der Perre. 'Maar in Italië en Griekenland, waar wij ook veel mee samenwerken, ligt dat anders. Daar volgen mensen cursussen via satelliet-tv. De interactie met de universiteit vindt plaats via een andere lijn. Ze e-mailen bijvoorbeeld met een normale telefoonverbinding. Bovendien is de kostprijs voor ISDN, zeker wanneer je veel mensen tegelijk wilt bereiken, behoorlijk hoog.'
Zal het menselijke contact op den duur helemaal verdwijnen? Van der Perre is er absoluut niet bang voor. 'Een videoconferentie lukt altijd beter als de deelnemers elkaar kennen, elkaar al eens in levende lijve hebben ontmoet. Bovendien hebben onze studenten ook inspirerende colleges van levende docenten nodig om voor hun studie gemotiveerd te raken. En laten we de gezelligheid voor en na de colleges niet vergeten. Informatie- en communicatietechnologie kan dat nooit vervangen.'
