Enerverende milieuconferentie in Rome

Na anderhalf jaar van voorbereidingen, vertrekt vandaag om kwart voor een ons vliegtuig naar Rome. In die periode hebben we samen met vrijwilligers uit het netwerk papervoorstellen beoordeeld, workshops samengesteld, plenaire sessies voorbereid, de communicatie met de deelnemers en sprekers verzorgd. En sponsors gezocht. Op Schiphol ontmoeten we professor Eric-Jan Tuininga (VU Amsterdam), voorzitter van het programma-comité van dit jaar. Met hem nemen we onderweg de laatste details door. Op het vliegveld van Rome is, uiteraard, één van de koffers zoek. Tegen vijf uur arriveren we toch in Hotel Gioberti, naast station Termini. Daar ligt al een berichtje op ons te wachten van Kurt Fischer, onze Amerikaanse collega-coördinator. De keynote-spreker voor de openingssessie op maandag (een collega van Kurt) blijkt ziek. Meteen aan het werk dus. Eerst toch even opfrissen, en nog even snel naar huis gebeld om te horen hoe de intocht van Sinterklaas is verlopen. In het hotel arriveren inmiddels meer bekenden uit het netwerk. Het jaarlijkse weerzien maakt de conferentie toch steeds een bijzondere gebeurtenis.

Zondag 15 november

Vóór acht uur vertrekken we per metro naar het Auditorium del Massimo, de (fraaie) conferentielocatie. Het conferentiepakket ziet er geweldig uit. Ook de CD-ROM, met alle papers van de conferentie, is klaar. De techniek staat voor niets. Voorgaande jaren moesten de papers nog gekopieerd worden! Vandaag is de Doctoral Research Workshop, een voorbereidende dag voor met name PhD-studenten waarop ook methodologische kwesties aan de orde komen. Weopenen de dag met een hartelijk welkom. Tijdens de sessies ren ik achter Lorenzo aan: hij is de degene die alle logistieke zaken in Rome heeft georganiseerd. Een aantal zaken moet nog geregeld moeten worden: last minute wijzigingen in het programma, de deelnemerslijst en hoe zit het nou met de koffie op maandagochtend? Weinig tijd om de sessies te volgen.

Rond zeven uur terug in het hotel en meteen door naar het jaarlijkse diner met de organisatoren, sponsors, adviesraad en action planning committee. De adviesraad is samengesteld uit vertegenwoordigers vanuit het bedrijfsleven (Novo Nordisk, General Motors, Dow, GE Capital), overheid (Europese commissie, US EPA), NGO's en de academische wereld. Het action planning committee bestaat grotendeels uit onderzoekers die actief zijn in het netwerk. Het diner is traditioneel Italiaans, dus eindeloos. Er is in ieder geval genoeg tijd om een crisis over de openingsplenary van de volgende ochtend op te lossen. Tegen twaalf uur pas terug in het hotel.

Om acht uur start de registratie voor de conferentie. Ondanks al mijn verzoeken is er geen koffie. We beginnen een uur later. De conferentiegangers hebben er weinig moeite mee: this is the Italian way. Om elf uur arriveert de Italiaanse minister van milieu, Edo Ronchi, rechtstreeks uit de klimaatconferentie die net in Buenos Aires is gehouden. Hij geeft een opvallend open betoog over de teleurstellende resultaten daar. Ik praat met enkele deelnemers hun plek in de dag door, hang het nieuwste programma op het infobord, en overleg met Eric-Jan over de poster-sessie die vanmiddag geopend moet worden. 's Middags volg ik een workshop over sustainable households met de eerste resultaten van een Europees onderzoek naar duurzame huishoudens: textiel (kleding in de duurzaam huishouden), voedsel & verwarming, verlichting. Om half negen, na een receptie, zien we Johan Schot (ook uit Twente) die inmiddels is aangekomen. Met hem en Kurt eten we een pizza om de hoek. Tegen twaalven in bed: bekaf, maar we zijn op de helft.

Half zeven op. Bij het ontbijt kom ik Melito Salazar tegen, staatssecretaris voor Industrie en Investeringen van de Filippijnen. Op een workshop van het netwerk in Bangkok had ik hem al eerder ontmoet. Vandaag is hij een van de sprekers tijdens de ochtendsessie, International Perspectives on Sustainable Development. De andere sprekers in de sessie zijn gelukkig ook op tijd. Indruk maakt Peter Mokaba (onderminister voor milieu en toerisme van Zuid-Afrika), de eerste Afrikaanse spreker op onze conferenties. Hij benadrukt datduurzame ontwikkeling in Afrika betekent het voorzien in eerste levensbehoeften en het terugdringen van de enorme werkloosheid onder met name de zwarte bevolking. De inzet van moderne technologie moet daarbij de milieu-effecten onder controle houden.

Tijdens de uitstekende lunch praten we over het Special Issue van een internationaal journal (Business Strategy and the Environment BSE) dat gewijd zal zijn aan de conferentie. Peter Hofman wordt een van de gast-editors.

's Middags de sessie, georganiseerd door Johan Schot: Can Technology save the Earth? Een performance met filmbeelden uit deze eeuw. Na afloop snel terug naar het hotel. Biertje op de hotelkamer. Er is zowaar Nederlands voetbal op Eurosport! Om half acht naar het Conference Dinner, aangeboden door de gemeente Rome. We passeren de grote Koerdische demonstratie, toen nog vreedzaam. Na afloop zorgt een DJ ervoor dat we lekker kunnen swingen.

Alweer de laatste dag van de conferentie. Voordat ik naar het Auditorium afreis, moet ik eerst 1000 dollar zien te regelen. Een van de Pakistani, wiens reis wij dankzij Shell konden ondersteunen, heeft het geld cash nodig. Bij het vijfde wisselkantoor lukt het me om met mijn creditcard het geld op te nemen. Woensdag is ook traditioneel de dag waarop mensen even komen zeuren. Dat houdt ons wel bezig. Gelukkig is er ook veel waardering.

Net voor de lunch arriveert professo Pier Vellinga (Instituut voor Milieuvraagstukken, VU Amsterdam). Met hem werk ik de laatste tijd veelvuldig samen in het kader van het International Human Dimensions Program (IHDP) on Global Environmental Change/Industrial Transformation. Hij is een van de sprekers tijdens de slotsessie over de onderzoeksagenda voor industriële transformatie. Om twee uur presenteren we zelf nog een paper over industriële ecologie. Na al het geregel en geren, is het prettig om weer even inhoudelijk bezig te kunnen zijn.

Om vier uur begint de slotsessie. Na een inleiding van Kurt, introduceer ik de sprekers. Nog een laatste discussie onder leiding van Eric-Jan, en dan is om half zes de conferentie afgelopen. Snel wat handjes schudden en dan drinken we samen met de mensen van Legambiente nog een biertje op een terras in de buurt. Om de conferentie even 'kwijt te raken', besluiten we te voet richting Piazza Navona te gaan. Heerlijk gegeten.

Om negen uur vanochtend nog een bijeenkomst van de adviesraad en action planning committee in hotel Gioberti. Op de agenda staateen korte update door de drie bureaus van het netwerk: Clark University (USA), Chulalongkorn University (Thailand) en Twente natuurlijk. We kijken kort terug op de afgelopen dagen, hoewel de ervaringen voor ons nog te vers zijn voor een goede evaluatie. Verder bespreken we vooral de plannen van dr. Somporn Kamolsiripichaiporn, onze Aziatische coördinator. Die plannen zien er goed uit: ze heeft sinds de opening afgelopen zomer al een heel netwerk in Azië weten op te bouwen. In mei 1999 zal de voorjaars-workshop in Bangkok worden gehouden. We praten over ons Netwerk: bij de oprichting in 1991 zou het een tienjarig project zijn. Wat is er bereikt in de afgelopen jaren? Is de missie (het stimuleren en coördineren van onderzoek en dialoog omtrent industrie en milieu met het oog op de transformatie van de samenleving richting duurzaamheid) nog actueel? Wat gaan we doen na 2000? Om kwart over elf rondt Kurt de vergadering af, veel mensen moeten naar hun vliegtuig. Gelukkig, het zit er nu echt helemaal op. Zelf vinden we de conferentie een succes. Met name het feit dat tijdens de plenaire sessies sprekers uit vier continenten vertegenwoordigd waren, stemt ons tevreden. En hopelijk leidt de conferentie tot meer actieve participatie vanuit Italië. Daarom gingen we uiteindelijk naar Rome. Volgend jaar is de conferentie in Chapel Hill, University of North Carolina. Dan zullen we veel bekenden weer terugzien.