Afgelopen zomer opende de Biomassa Technologie Groep (BTG) een nieuw laboratorium op het business & science park. In het CT-gebouw was geen plaats meer voor extra pilot-plants en installaties, waaronder een grote teerkraker en een wervelbed-vergasser. Deze zijn nodig voor nader onderzoek aan de pyrolyse van biomassa.
In dit eigen proces van BTG wordt olie gewonnen uit biomassa met behulp van de inmiddels befaamde draaiende conusreactor. 'Fundamentele verbeteringen zijn nog nodig om van dit product een brandstof te maken die op grote schaal toepasbaar is. Door de gemakkelijk te transporteren zuivere vloeistofvorm en de hoge calorische waarde heeft de olie op lange termijn potentie', aldus Siemons.
Een van de zijwegen van dit onderzoek is het bijmengen van 'kalkachtige componenten'. Door deze in geringe mate mee te stoken met steenkool wordt zwavel gebonden. Schadelijke emissies worden zo goedkoper teruggedrongen dan met een conventionele scrubber mogelijk is. Verder onderzoekt BTG aan de overkant van de Hengelosestraat ondermeer niet-energetische toepassingen van pyrolytische olie.
Markt
Werkten er twee jaar geleden nog 22 mensen bij BTG momenteel schommelt het aantal rond de 35, stagiaires niet meegerekend. Research & development neemt een steeds belangrijker plaats in bij BTG dat zich echter niet blindstaart op onderzoek alleen. De consultants, onderzoekers en engineers proberen zowel nieuwe vindingen als 'slimme combinaties van bestaande technologieën' daadwerkelijk op de markt te zetten. Dat gebeurt wereldwijd. BTG heeft sinds haar oprichting in 1979 al in 60 landen ervaring opgedaan.
Behalve de private sector - van beheerders van elektriciteitscentrales tot corporaties van theeplanters - behoren Nederlandse instituten als Novem, EZ en Senter alsook internationale financiers als de Europese Commissie en de Wereldbank, tot de klantenkring van BTG. Siemons: 'Naast chemici en werktuigbouwers zoeken we mensen die behalve een degelijke technische kennis ook een zakelijke/economische interesse hebben. Zij zijn nodig om beleids- en haalbaarheidsstudies uit te voeren, projecten te ontwikkelen en businessplannen te maken. Het zou niet slecht zijn als er een paar werktuigbouwers bijkwamen en TBK'ers met een goede technische specialisatie.'
Twente
BTG recruteert veel CT'ers die als twaio hebben gewerkt. Zij hebben een goed startniveau vanwege de extra doorlopen, praktijkgerichte opleiding. Bovendien zijn deze ingenieurs bekend met het leven in Twente en zijn ze daar al min of meer geworteld. Een groot voordeel, want het aantrekken van seniors en onderzoekers uit het Westen liep meer dan eens spaak. Siemons: 'De grote stad heeft zijn aantrekkelijke kanten. In het verleden bleven nieuwe medewerkers vaak in het westen wonen, bijvoorbeeld in Amsterdam of Utrecht. Maar na een paar jaar waren ze het reizen beu en gingen weer weg. Nu willen we dat de nieuwe werknemers in Twente gaan of blijven wonen.'
Historisch komt BTG voort uit de UT. Het begon met een samenwerkingsverband tussen de faculteit CT en een universiteit in Tanzania, via een opdracht van de vakgroep Proceskunde van prof. Van Swaaij. Dit resulteerde in een onderzoekprogramma binnen CT naar biomassa-vergassing. Later startte BTG als onafhankelijk instituut om meer direct praktijkgerichte opdrachten uit te kunnen voeren.
briketten
De werkzaamheden waren eerst alleen gericht op ontwikkelingslanden maar ook deze verbreedden zich. In Almelo bijvoorbeeld maakt het bedrijf Ekoblok per jaar 10.000 ton handzame briketten die vooral in Centraal Europa en in Engeland aftrek vinden. Met schroefextrusie wordt een lange worst gedraaid van zaagsel, afkomstig uit Nederlandse timmerfabrieken. De worst wordt in handzame, stevige stukken gezaagd en is een prima alternatief voor houtblokken in de open haard. Ook in China werkt BTG mee aan de bouw van een dergelijke fabriek. De briketten moeten daar iets anders worden behandeld omdat de inkomende biomassa anders van samenstelling is. BTG wordt mede-eigenaar van deze fabriek.
Mede door de behuizing in de benedenverdieping van het CT-gebouw is de personele band met de UT nooit verloren gegaan. Zo zitten de hoogleraren Van Swaaij van CT en Hommes van de vakgroep ontwikkelingskunde (VOK) in de raad van commissarissen. Ir. Wolter Prins werkt part-time bij de vakgroep Proceskunde en part-time bij BTG. Siemons: 'Verder kunnen we goede stageplaatsen en afstudeeropdrachten bieden. Ook voeren de UT en BTG gezamenlijk projecten uit. Om te overleven is het voor ons nodig om in een goede research-omgeving te zitten.'
TNO
Sinds een jaar is BTG officieel onderdeel van TNO. De samenwerking werd aangegaan omdat BTG activiteiten ontwikkelde die ook op het terrein lagen van veel draagkrachtiger organisaties als Kema, ECN en TNO. De omzet van BTG, destijds vijf miljoen, was te klein om zelfstandig als belangrijke speler te blijven functioneren. TNO kocht uiteindelijk BTG. In Nederland is de Enschedese groep de marktleider voor het winnen van energie uit biomassa. Wereldwijd is de vastbed-vergassing - waarbij de brandstof in tegenstelling tot in een wervelbed langzaam beweegt - een belangrijk product. BTG levert installaties tot 250 kW aan elektrisch vermogen.
Een goed voorbeeld van de innovatieve kracht van BTG is een anaërobe installatie voor afvalwaterzuivering en winning van biogas bij een tiental koffiefabrieken in Costa Rica. Door de specifieke kennis van een BTG-medewerker werd een speciaal procédé ontwikkeld. Bacteriën reinigen zonder toevoeging van zuurstof het afvalwater dat grote concentraties suikers en organische componenten in oplossing bevat. Hierbij komt biogas vrij.
Met dit proces kunnen de koffiefabrieken voldoen aan de aangescherpte milieuwetten in Costa Rica. De stort van de afvalstroom in open water is aan banden gelegd. Het biogas dat bij de anaërobe vergisting vrijkomt wordt verbrand in ovens. Met de gegenereerde warmte wordt de koffie gedroogd wat veel brandhout bespaart. Desgewenst kan het biogas ook dienen om elektriciteit mee op te wekken.
