Het Europees Parlement stemt deze week over het octrooieren van planten, dieren en genen. Is dat eng? Milieufilosoof dr. Petran Kockelkoren van WMW: 'Ik heb niets tegen biotechnologie, zelfs niet tegen het patenteren van vindingen, maar des te meer tegen de koppeling met chemie en economie.'
Bestaat er een ethiek van het plantenleven?
'In 1993 schreef ik een rapport over de ethische aspecten van biotechnologie bij planten. In het Westen gaan we vaak uit van zelfbeschikking. We kennen daarom een grote verlegenheid met de natuur. Kijk maar naar de hiërarchie van ethische oordelen over biotechnologie: bij mensen zeggen we "nee", bij dieren "nee, tenzij", bij planten "ja, mits", en bij bacterieën "ja".
Kunnen biotechnologen alles maken?
'Het idee van de man in de witte jas die met het leven combineert als was het een meccano-doos, is onjuist.
'Eerst isoleer je een gen, maar dat moet natuurlijk weer in de cel. De plek waar het op het chromosoom terecht komt is onvoorspelbaar. Vervolgens moet je de expressie van een gen met een bepaalde eigenschap nog maar afwachten. En ook is niet duidelijk of dit gen over meerdere generaties overdraagbaar is en stabiel zal blijven. Het is moeizame weg met een eindeloos selectieproces.'
Biotechnologie is moeizaam maar wel goed?
'In principe wel. Mensen hebben planten altijd al veredeld, en de natuur doet dat ook. Een argument dat mij erg aanspreekt is dat de mens de natuur - die heel speels is met individuen - de pas afsnijdt en zo veel onnodig lijden bespaart.'
Wat is er dan tegen het octrooieren van planten?
'Biotechnologie-bedrijven mogen best een poosje profiteren van hun vindingen.
'Maar. Niet voor niets is de grootste vooruitgang geboekt met planten die resistent zijn tegen bestrijdingsmiddelen. Met een gifcocktail hoef je maar één keer te spuiten: alles gaat dood behalve de immuun gemaakte plant zelf. 'Ik ben erg tegen deze koppeling van biotechnologie en chemie. Boeren in de derde wereld worden gedwongen om mee te doen omdat ze anders niet kunnen concurreren. In India waren duizenden soorten rijst; iedere streek had zijn eigen, zelf veredelde soort. De afgelopen twintig jaar is dat aantal geminimaliseerd. Het gros zit in genen-databanken.
'Bij gemanipuleerde planten is de grond de onzekere factor. Ze groeien vaak op houtwol of in hydro-culturen. In de moderne landbouw moet alles plat om de gemanipuleerde plant de ruimte te geven. Het octrooieren van planten versterkt deze ontwikkeling die achter onze rug om plaatsvindt.'
