De deur naast het podium zwaait open, en vanuit de belendende collegezaal treden drie mannen in rokkostuum binnen. Ze stevenen af op PvdA-staatssecretaris Willem Vermeend, die verbaasd zijn betoog staakt. 'Schatkist' was zijn laatste woord, en nu staren hij en zijn gehoor naar het drietal. 'Mijnheer Vermeend', begint de voorste, 'ik promoveer vandaag op een studie naar overheidsinkomsten. En kom, dachten ik en mijn paranimfen, we bieden de staatssecretaris mijn proefschrift aan.'
De coup is zorgvuldig beraamd, want Vermeend zat juist middenin een verhaal over tarieven, schalen en BTW-percentages. Samen met Gerrit Zalm, zijn VVD-minister, dokterde hij een nieuw belastingstelsel voor de 21ste eeuw uit. Hoofdpunt: in plaats van drie belastingschalen voortaan één basistarief voor iedereen, dat lager zal zijn dan de huidige laagste schaal.
Ter compensatie weg met de wirwar van aftrekposten, een stringentere heffing op vermogens, hypotheekaftrek enkel voor het eerste huis. Hogere tax op milieuvervuilende consumptie, en eventueel een minischijfje voor de minima. Een stuk makkelijker, minder fraudegevoelig, en - zo belooft met name de PvdA - een stuk eerlijker.
Maar dat wisten we al. De reden dat Vermeend het nogmaals uitlegt, is omdat hij het nieuwe stelsel een typisch polderproduct vindt. Het poldermodel, the Dutch miracle, ontleent zijn kracht aan de geven-en-nemenrelatie tussen overheid, werkgevers en werknemers, een verkapte vorm van corporatisme. 'Het grote verschil tussen bruto- en nettoloon dat nu bestaat', stelt Vermeend, 'komt die consensusrelatie niet ten goede. Werknemers die veel loonbelasting betalen, gaan niet makkelijk akkoord met loonmatiging. Dat wordt anders wanneer ze netto meer overhouden van hun salaris. Let wel, in ruil voor betere secundaire arbeidsvoorwaarden, zoals kortere werktijden. En waarschijnlijk belangrijker: meer en betere interne scholing, zodat ze straks elders inzetbaar zijn.'
Ook Van der Ploeg en Bos nemen het poldermodel als uitgangspunt, de eerste voor een beschouwing over de EMU. Van der Ploeg: 'De consensuseconomie, die zo perfect heeft gewerkt onder Paars, maakt ons land uitermate geschikt voor de invoer van de Euro. Het systeem voorkomt inflatie, en stimuleert employability en jobrotation. De centrale Europese bank is straks gebaat bij landen die een greep op de Euro hebben, en dat ding niet laten devalueren. Zolang we Paul Rosenmöller geen minister van Financiën maken, zal Nederland geen zorgenkindje worden.'
'Ik verwacht dat Europa, wat betreft mobiliteit voor werk, de kant van de VS op zal gaan. Daar stapt een Texaan in een verhuiswagen voor een baan in Chicago. Zonder morren, want een dollar is een dollar. Een Nederlander zal straks door de flexibiliteit van het poldermodel makkelijker in - ik noem maar wat - Spanje gaat werken, dan dat een Spanjaard hierheen komt. Wij zijn er met andere woorden klaar voor.'
Maar wie bedoelt Van der Ploeg met wij? De PvdA, de BV Holland, of PaarsII? Echt duidelijk wordt dat niet. Bos is een ex-Shellman, van wie niet duidelijk wordt waarom hij juist voor de PvdA heeft gekozen. Van der Ploeg staat bekend als een right wing socialist. Vermeend klaarde de belastingklus samen met VVD'er Zalm, en is alleen al daarom paars tot achter zijn oren.
Gevolg is dat geen van de sprekers zich te buiten gaat aan rode borstklopperij of moddersalvo's naar andere partijen. De Polderboys leggen zich toe op het aanprijzen van het economisch beleid van Paars. En waarom ook niet? Economisch waait de wind hen in de rug. En dat ze goede sier maken met het poldermodel, neemt niemand ze kwalijk. Alleen zou je bijna vergeten dat met de drooglegging van die polder begin jaren tachtig al werd begonnen. Lang voor Paars dus.
