De rijkste man op aarde is een nerd. Hij heet Bill Gates en is de baas van Microsoft. Bijna iedere computer draait op zijn software. Bill is geliefd. Maar tegelijk ook gehaat. Op internet wordt hij rustig vergeleken met Hitler, Stalin of Pol Pot. Hoe komt het dat de samenleving zo'n weerstand tegen nerds heeft? De auteur van het Handboek voor de nerd geeft er een sociaal-evolutionaire verklaring voor: 'Bij een succesvol mens stellen wij ons iemand voor met het uiterlijk van Tom Cruise of Kevin Costner. Het sterkste zaad is van de man met de vierkanten kaak en de brede schouders. Staat er echter een smalgeschouderde idioot met vies haar op het hoogste podium dan roept dat vanzelf onze walging, haat en ergernis op. Het fnuikendst is dat 'wij' deze nerds nodig hebben om nog iets te maken van ons eigen leven: wanneer onze computer stuk gaat, als we een programma nodig hebben of niet begrijpen.' Eigenlijk moet de samenleving dus zuinig met de nerd omgaan en aardig tegen hem doen. Want: nerd is beautiful! Vooral voor de economie.
Handige nerds maken van hun gebreken juist hun kracht. Neem Griet Titulaar, 'de kabouter met de rare stem en het zware Limburgse accent'. Hij maakte van zijn wereldvreemde imago zijn handelsmerk en werd beroemd met televisieprogramma's over natuur en techniek. En wat te denken van pret-nerd Jannes van der Wal. In 1982 werd de Groninger wereldkampioen dammen. 'En in die tijd kwam ieder potentieel volksknuffeldier op tv bij Mies. Deze had een eenvoudig doch doeltreffend recept. Warm glimlachend liet ze haar gasten zo min mogelijk zeggen. Resultaat: gegarandeerde populariteit. Niemand vond het dus vreemd dat ze aan Jannes vroeg: 'Hoe oud ben je?' Het antwoord wist iedereen. Jannes was op Studio Sport geweest en het had in alle kranten gestaan: '24 jarige onderwijzerszoon wint wereldtitel!' Jannes werd geacht braaf zijn leeftijd te noemen waarop Mies dan 'geweldig, fantastisch, wat een prestatie' zou zeggen en een minutenlang applaus de uitzending vol zou maken. Maar in plaats van te antwoorden, verzonk Jannes in een diep peinzen. Minutenlang.' Na afloop verklaarde Jannes: 'De eenvoudige formulering hinderde mij waardoor ik geblokkeerd raakte.'
De anekdote over onze damheld is illustratief voor het handboek dat eigenlijk helemaal geen echt handboek is. Het geeft nauwelijks praktische aanwijzingen over hoe je als nerd pijnlijke momenten kunt voorkomen of je soepel uit lastige situaties kunt redden. Hooguit kan een sociaal onaangepaste techneut een ietsje troost putten uit de flauwe open-deur-verhaaltjes. Zijn omgeving is volgens de auteur gewoon jaloers op hem omdat de samenleving een hekel heeft aan mensen die slimmer zijn maar niet voldoen aan de geldende norm. Terwijl het natuurlijk wel de jonge techneuten zijn die achter het succes van de computerindustrie schuilen. Zeg maar: 'De jongetjes die op school met gym niet konden meekomen maar in de klas wel de hoogste cijfers haalden.' En niet de snelle managers met hun modieuze babbel en vlotte pak. Geniale mensen kunnen er niets aan doen dat de wereld hen niet begrijpt. Of zoals Jannes van der Wal al eens zei: 'Eenwereldkampioen dammen moet er rekening mee houden dat andere mensen geestelijk niet normaal kunnen zijn.'
'Handboek voor de Nerd' door Max de Bruijn. Uitgeverij Promotheus Prijs % 18,90; 128 blz.
