Hij is weer boven water. Ze waren hem kwijt. Maandagochtend 3 september, rond een uur of tien, verliet de 19-jarige Maarten Veger de Rotterdamse woning van een dispuutslid. Opdracht: interview Pim Fortuyn, de beoogd lijsttrekker van Leefbaar Nederland. Pas rond middernacht meldde Veger zich weer in Enschede. Het liften vanuit de havenstad viel een beetje tegen. En hij was zijn mobiele telefoon kwijt, vandaar.
Zijn stem is Veger ook kwijt. Fluisterend: 'Waarschijnlijk een kou. Ik had al een hoestje.' Grijnzend: 'Zo'n ontgroening maakt het er niet beter op.' Sinds vrijdag 'loopt' Veger 'kennismakingstijd' bij PCSA Incognito, een dispuut van Aegee Enschede. De Europese studentenvereniging heeft liften hoog in het vaandel, dus wordt Veger tien dagen lang het land door gestuurd. Zonder geld, met duim. Elke dag een nieuwe opdracht.
Maandagmiddag kreeg de aspirant de tijd om zich op Fortuyn voor te bereiden. Bij de apotheek kocht hij hoestdrank, in de bieb las hij zich in. 'Zelfs toen ik aanbelde, dacht ik nog dat het een grap was', zegt Veger. 'Ik verwachtte dat een dispuutsgenoot zou opendoen.'
Maar het was toch echt Pim Fortuyn. 'Er stak een grote sigaar in z'n hoofd. Ik was te vroeg, dus bood ik aan te wachten. "Dat moet je ook", zei Fortuyn, "want ik heb bezoek." Op het eerste gezicht leek hij me niet zo aardig.' Voor Veger geen reden om zijn kruidige journalistieke aanpak te laten varen. Een bloemlezing.
Veger: Met uw uitspraken roept u nogal veel kritiek over uzelf af. Vindt u dat soms lekker?
Fortuyn: 'Het maakt me helemaal niks uit. Wat ik wel vind is dat de journalistiek in Nederland nogal lui is. Laat ze eerst mijn boeken en columns eens lezen, praten we dan verder.'
Er wordt u vaak ongenuanceerdheid verweten. Denkt u dat u hierin zult veranderen als de kansen op het premierschap groter worden?
'Nee, totaal niet! Ik zeg waar het op staat. Bijvoorbeeld over het asielzoekersbeleid. Het is een feit dat 85 procent van de asielzoekers geen aanwijsbare economische bijdrage aan de Nederlandse maatschappij levert. Je ziet het zelf, er is sprake van maatschappelijke ontwrichting.'
Het is er u alleen om te doen om in de politiek te komen?
'Leefbaar Nederland speelt Russische roulette. Ik ben er dus nog niet over uit of ik met LN in een Tweedekamerfractie wil. We zullen het eerst inhoudelijk eens moeten worden. Mocht dat niet lukken, dan kom ik met mijn eigen lijst.'
Als het Leefbaar Nederland wordt, wat zijn uw ambities?
'Ik wil dat LN 10 zetels in de Kamer krijgt. Zelf ga ik dan in de fractie. Minister worden wil ik niet. Alleen minister-president.'
Wat vindt u van het huidige hoger onderwijs?
'WO-studenten worden als imbicielen behandeld. Een student moet zich zelfstandig zien te ontwikkelen en niet aan het handje worden genomen. Heeft u wel eens een tentamen gezien? Die verschrikkelijke multiple-choicevragen. Ik wil formuleringen zien! Het minste wat ik van een student verwacht isdat hij zijn gedachten verbaal en schriftelijk duidelijk onder woorden kan brengen.'
Bent u voor meer geld in het onderwijs?
'Nee. Geld lost daar niks op. Ze zouden er beter aan doen om flink wat personeel eruit te gooien. Wist u dat de helft van de univeriteitsmedewerkers ambtenaar is? Verschrikkelijk. Maar 52 procent van het personeel is productief. De andere 48 procent bepaalt wat er gebeurt. Wat mij betreft donderen ze het management er grotendeels uit.'
U schijnt nogal een hekel te hebben aan studentikoos gedrag. Klopt dat?
'Ach ja. Ik vind het niet erg dat studenten zo nu en dan een feestje vieren. Maar sommigen zuipen om het zuipen. Dat was bij mij wel anders. Ik zat bij het katholiek Studentencorps in Amsterdam, gelukkig een intellectueel dispuut. De helft is later hoogleraar geworden. Geen hersenloos gezuip, maar een lezing met achteraf een biertje. Dat is dus heel wat anders.'
Daags later zit Veger in het theatercafé. Het dispuut heeft hem naar UT-Nieuws gestuurd om verslag uit te brengen. De jonge reporter ziet er erbarmelijk uit. Pips, mager, een beetje uitgemergeld zelfs. Z'n schedel lijkt wel wat op die van Fortuyn: kaal. Geschoren door het dispuut.
Om zijn hals is een slechtgeknoopt dasje bevestigd dat tot over zijn kruis hangt. 'Tut' staat er op geschilderd. 'Dat betekent proost', raspt hij. Maandag, ten huize van Fortuyn, hield Veger het ding wijselijk opgeborgen in zijn rugzak.
