Zekerheid over uitzaaiingen in de weggenomen lymfeklieren krijgt de arts nu pas na een paar dagen, na uitvoerig laboratoriumonderzoek. Zou uitsluitsel al tíjdens de operatie mogelijk zijn, dan is een extra operatie te voorkomen en hoeft ook niet onnodig veel weefsel weggenomen te worden, met alle complicaties vandien. Omdat de omstandigheden in een OK beperkingen stellen aan de toepassing van beeldvormingstechnieken, zoals een MRI-scan, kan detectie alleen maar plaatsvinden met een techniek die geen inbreuk maakt op de operatie omstandigheden. Bij fotoakoestiek – combinatie van licht en geluid - wordt het weefsel belicht met een laser, waarna lokale opwarming een ultrageluidsgolf voortbrengt die een afbeelding op kan leveren. Grootendorst heeft de mogelijkheden van deze techniek onderzocht, met en zonder contrastvloeistof.
Bij uitzaaiing via het lymfestelsel van een melanoom, een kwaadaardige huidtumor, is de kleurstof melanine vaak terug te vinden op de plaats van de uitzaaiing. Deze plekken absorberen dus meer laserlicht en zijn hierdoor goed te detecteren met fotoakoestiek. Door verschillende frequenties laserlicht toe te passen, is de kleurstof bovendien beter te onderscheiden van bloed, dat het licht ook goed absorbeert. De eerste experimenten bij uitgesneden menselijke klieren na een operatie, laten zien dat de techniek veelbelovend is. Binnen 10 tot 15 minuten valt een afbeelding van een klier te maken waarop een uitspraak over de aard van het weefsel mogelijk is.
Anders is het bij tumoren die zelf geen duidelijke kleurstof produceren. Daar past Grootendorst een bestaande contrastvloeistof toe op basis van ijzeroxide nanodeeltjes, om uitzaaiingen te detecteren. Waar de uitzaaiingen zitten, blijken de nanodeeltjes niet te worden opgenomen: er ontstaan ter plekke ‘gaten’ in het beeld. Grootendorst koos bewust voor deze contrastvloeistof omdat die nu al klinisch ingezet wordt bij de detectie van leveruitzaaiingen.
Het onderzoek onder leiding van MIRA-hoogleraar Theo Ruers en onderzoeker Srirang Manohar is een samenwerking tussen het NKI-Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis in Amsterdam en de groep Biomedical Photonic Imaging van UT-hoogleraar Wiendelt Steenbergen.
