De verkiezingen zijn geweest, maar er is nog geen nieuw kabinet. D66 en CDA zijn begonnen aan de onderhandelingen voor een nieuwe coalitie. Daarna gaan ze kijken welke partijen kunnen aanhaken.
Alles is nu vloeibaar. Er staan nog geen coalitieafspraken op papier, dus krijgen de partijen van alle kanten wensenlijstjes toegestuurd: zet dit in jullie afspraken, is steevast de boodschap.
Studenten
Ook de LSVb doet dat. De studentenvakbond, die ook wel snapt dat het kort en bondig moet, stuurt maar vier wensen toe. Dat zijn: een hogere basisbeurs, 0 procent rente op studieschulden, huurtoeslag voor studentenkamers en, tot slot, afschaffing van het ‘bindende’ studieadvies voor eerstejaars.
Zo kan de politiek de financiële problemen van studenten bestrijden en tevens de prestatiedruk van studenten verminderen, is het idee. Bij alle vier de wensen staat een korte toelichting.
Universiteiten
De Universiteiten van Nederland kiezen een ander perspectief. Universiteiten zijn niet alleen goed voor economische groei en innovatie, maar spelen een cruciale rol op alle politiek belangrijke thema’s. UNL somt op: betaalbare zorg, het lerarentekort, klimaatverandering, geopolitieke ontwikkelingen, biodiversiteit, vragen over strategische autonomie, stikstof en de energietransitie.
Want universiteiten leiden mensen op die de problemen het hoofd kunnen bieden en bovendien bieden ze dankzij hun onderzoek nieuwe inzichten. Om één procent van het BBP aan R&D uit te geven, zou er een investering van 2,6 miljard euro extra per jaar nodig zijn. ‘Niet alleen in universiteiten, maar ook in hogescholen, TO2-instituten en onderzoeksfaciliteiten’, schrijft UNL.
De Vereniging Hogescholen gaat ook zo’n brief schrijven, zegt een woordvoerder, maar die is er nu nog niet. Aangezien alle belangenorganisaties hun eigen insteek kiezen, gaat die brief ongetwijfeld meer nadruk leggen op het belang van goed beroepsonderwijs en praktijkgericht onderzoek voor heel Nederland en voor de bloei van de regionale economie in het bijzonder.
Onderwijsraad
Ook de Onderwijsraad is in de pen geklommen. Deze raad van deskundigen geeft gevraagd en ongevraagd adviezen over het onderwijs, dus waarom niet aan de formerende partijen? De eveneens korte brief legt de nadruk op de ‘brede opbrengsten’ van het onderwijs én de bijdrage van onderwijs aan een ‘veerkrachtige samenleving’.
Snijden in het onderwijs, zoals het kabinet-Schoof doet, vindt de raad geen goed idee. ‘Die bezuinigingen konden rekenen op stevige kritiek, niet alleen van het onderwijsveld, maar ook daarbuiten. Dat is niet zonder reden.’
De raad: ‘Het brede maatschappelijk belang van goed onderwijs voor iedereen en de bijdrage van onderwijs aan economische groei, welvaart, democratie, kansengelijkheid, veiligheid, gezondheid, burgerschap en sociale cohesie, rechtvaardigen een solide publieke financiering.’
SER
Ook de Sociaal Economische Raad, waarin ondernemers, werknemers en deskundigen samen over economie en samenleving praten, heeft een brief getikt. Daarin gaat het bijvoorbeeld over pensioenen en arbeidsmigratie, maar ook over ‘ruimte voor kennis en ondernemerschap’.
Die ruimte vraagt om een goed ondernemersklimaat en oog voor arbeidsproductiviteit, ‘onder meer door investeringen in onderzoek en innovatie’. Een van de adviezen: ‘Verhoog de publieke en private investeringen in R&D en draai bezuinigingen op onderwijs en onderzoek terug.’
De oppositie in de Tweede Kamer wreef het kabinet van PVV, VVD, NSC en BBB graag onder de neus dat ook het bedrijfsleven tegen de bezuinigingen op onderwijs en onderzoek was. Daar konden de regeringspartijen nooit veel tegeninbrengen.
Media
Voor het eerst hebben ook alle grote Nederlandse media samen zo’n brief gestuurd. Ze maken zich zorgen over de dominante rol van techbedrijven, leggen ze uit. Die vormen een ‘ernstige bedreiging voor de democratische weerbaarheid, maar ook voor de strategische autonomie en daarmee de veiligheid van Nederland’, aldus de brief.
Een van de oplossingen: de media betrekken bij de ontwikkeling van AI. ‘Er wordt veel geïnvesteerd in AI, en Nederland wil daarin koploper zijn, maar de nieuwsvoorziening en haar cruciale rol in het AI-ecosysteem is nu geen integraal onderdeel van die plannen’, stellen ze. ‘Betrek de mediasector er expliciet bij. En zorg dat het beleid de media in staat stelt bij te dragen aan nieuwe AI-technologie.’
