De UT drukte twee jaar geleden posters om studentenondernemerschap te stimuleren. Er werden enkel mannen afgebeeld. Voor Monique Duyvestijn is dat zo'n typisch voorbeeld waaruit blijkt dat er een cultuuromslag nodig is in het denken over gelijke kansen van mannen en vrouwen. `Dit gebeurt niet met opzet, het zit zo in onze hoofden. Want welk beeld hebben wij van ondernemers? Mannen in pak.'
Volgens Duyvestijn heeft een minderheid dertig procent aanwezigheid nodig om gehoord te worden. `Dat is stap één. Ons beleid is gericht vrouwen aan te nemen daar waar ze nog niet zijn. Er zijn bijvoorbeeld zes nieuwe tenure tracks voor technische vrouwen ingesteld. Komende maand moeten die geselecteerd worden. Voor een bestaande vacature mag je niet alleen maar vrouwen werven, maar je mag wel nieuwe vacatures enkel openstellen voor vrouwen. Er wordt wel gezegd: mannen hebben hun old boys network, wij hebben stimuleringsmaatregelen. Maar let op: we blijven selecteren op kwaliteit. Niemand wil een excuustruus.'
Belangrijker nog dan stimuleringsmaatregelen zijn de inspanningen om awareness bij leidinggevenden te creëren. Duyvestijn kent legio voorbeelden van hoe onbewust onze keus eerder op een man valt dan op een vrouw. `Een advertentietekst met een uitputtende opsomming van functie-eisen schrikt vrouwen af. Ze denken dat ze alles moeten kunnen en solliciteren dus niet. Terwijl mannen zeggen: “dan leer ik dat er toch bij”. Vrouwen zijn perfectionistischer en stellen zich bescheidener op.'
`Bij vacatures hebben we bovendien de neiging het schaap met de vijf poten te zoeken. In advertenties staat een waslijst aan functie-eisen, waar vrijwel niemand aan kan voldoen. Bij een vrouwelijke kandidaat zijn we geneigd al die eisen toe te passen, terwijl we bij mannen met vier van de vijf poten genoegen nemen.'
`Je eerste reactie is: Ik? Nee, ik doe dat soort dingen niet', weet Duyvestijn. `Maar we doen het allemaal. Zowel mannen als vrouwen. We zijn als samenleving nou eenmaal zo opgevoed. Ook vrouwen zien in mannen eerder een leider. Dat is een onbewust mechanisme, maar als je weet dat het gebeurt, kun je ermee leren omgaan.'
Vaak gaat dat makkelijker als er al vrouwen in de top van een organisatie zitten. `Maar niet altijd. Kijk naar Neelie Kroes', zegt Duyvestijn. `Bij haar is dat bewustzijn ook pas heel laat gekomen. Ze hield altijd vast aan hard werken, geen gezeur, dan kom je er wel. Pas toen ze oog kreeg voor die onbewuste mechanismen streed ze fel voor de carrièrekansen van vrouwen.'
Soms ontmoet Duyvestijn weerstand als ze die ongrijpbare mechanismen uitlegt. `Met het ambassadeursnetwerk ga ik mee op decanenbezoek. Daar gaat het de goede kant op, zij hebben oog voor verschillen. Maar de werkvloer is groter, hè? Ik kom onbegrip tegen hoor. Het is ook moeilijk om gendermechanismen te zien. Dan zeggen ze “we gaan voor kwaliteit”. Daar ben ik helemaal voor. Maar realiseer je dan wel dat kwaliteit een genderconnotatie heeft.'
De weerstand voor stimuleringsmaatregelen komt soms ook van vrouwen zelf. Duyvestijn merkte dat toen ze drie jaar geleden met het mentorenprogramma voor getalenteerde vrouwen begon. `Sommigen vonden het onzinnig. Die wilden niet worden bevoordeeld om hun vrouw-zijn, maar omdat ze een goede UHD zijn. Nu wordt het minder zo gezien. Het is inmiddels een talentprogramma, want mannen kunnen ook meedoen.'
De evaluatie van de eerste ronde liet zien dat 83 procent van de mentees loopbaanstappen heeft ondernomen. Het is echter lastig te meten of een bevordering hier een direct gevolg van is geweest. `Welke stimuleringsmaatregel welke vruchten afwerpt, is moeilijk te zeggen.' Verschillende maatregelen staan in ieder geval hoog op de agenda en dat stemt Duyvestijn tevreden. `Dat komt voornamelijk door Anne Flierman, hij heeft het vrouwenbeleid weer op de kaart gezet.'
Ook landelijk ziet Duyvestijn veel aandacht voor de positie van vrouwen. Maar, waarschuwt ze, dat gaat in golfbewegingen. `Van het emancipatiebeleid uit de jaren tachtig werd begin jaren negentig gezegd dat het voltooid was. Dan zie je direct dat er minder aandacht naar uitgaat. Nu zitten we op een top, maar het lijkt onvermijdelijk dat het over een paar jaar weer verslapt. Ook aan de UT? Dat hangt helemaal van het CvB af. Ik hoop dat een volgend college net zo overtuigd is van het nut van vrouwenbeleid.'
 |
| Monique Duyvestijn (Foto: Arjan Reef) |
