Grootmeester in het observeren, zo noemt Remco Campert hem. Volkskrant-chroniqueur, schrijver, dichter en publicist Martin Bril houdt vanmiddag in de Vrijhof een lezing voor eerstejaars studenten.
`Een lezing is een groot woord. Met wat grappen en grollen ga ik het met ze hebben over wat het betekent om te studeren. Of, nog belangrijker, wat het betekent om uit huis te gaan. Een klassieke drempel, een mijlpaal! Voor de rest blijft het tot het laatste moment een verrassing. Als ik jou alles vertel, hoef ik niet meer naar Enschede.'
Bril (Utrecht, 1959) wist wel wat leven was toen-ie nog studeerde. Eerst filosofie in Groningen, daarna de Filmacademie in Amsterdam. `Twintig jaar geleden had je het niet over je baan of carrière, maar over je belangstelling. In mijn tijd kon je ook nog acht, negen jaar niks doen. Dat was geen probleem, je kreeg er zelfs geld voor. Intussen is de kwaliteit van het onderwijs lager geworden; het niveau is niet veel hoger meer dan dat van zes gym. Droevig. Je moet natuurlijk wel iets leren.'
Je hebt een heel andere manier van kijken naar ogenschijnlijk banale gebeurtenissen ontwikkeld…
`Nee, dat is niet zo. Ik zie hetzelfde als andere mensen. Alleen schrijf ik het op. Dat is het verschil. Mijn leven staat er naar. Ik onderneem niks zonder me de vraag te stellen of er een stukje in zit. En, als ik niks meemaak, dan zoek ik iets op. Ga ik naar de rechtbank, of naar een bijeenkomst met de minister-president. Vermoeiend? Het is werk.'
Een kroniek van Nederland. Zo noemt Bril niet geheel onterecht zijn verzamelde werk. `Het is één ding, het hoort allemaal bij elkaar. Misschien is het buiten een kroniek van Nederland ook wel een kroniek van mezelf. Dat bundelen is logistiek vrij ingewikkeld, maar ik ben bezig er op internet iets mee te doen. Misschien dat we in de toekomst alles nog eens in een paar kloeke boeken uitbrengen. Inclusief de mislukkingen natuurlijk.'
Wat vond je van de Bril-columns van je lezers die de Volkskrant tijdens jouw afwezigheid plaatste?
`Ik heb er weinig van gezien, want ik was op vakantie. Kijk, het is gewoon moeilijker dan je denkt, maar dat wist ik natuurlijk zelf wel. Als iets er eenvoudig uitziet, ben je geneigd te denken: dat kan ik ook. Maar, hoe makkelijker iets lijkt, hoe moeilijker het vaak is. Hemingway schreef ook betrekkelijk eenvoudig proza. Hij zei: `Easy reading is damn hard writing.' Verder heb ik er geen mening over.'
Zat er een column tussen waarvan je zelf dacht: die had ik kunnen maken?
`Absoluut niet. Mensen zijn er ook niet echt op uitgetrokken. Ik beheers een uitgebreid palet van stijlen en technieken, zij hebben eigenlijk alleen de huiselijke mijmering opgeschreven. Kijk, schrijven is erg in de mode en mensen klampen zich vervolgens overal aan vast.'
Wat natuurlijk iedereen wil weten: komt er nu ook een column over de UT?
`Die kans is groot. Ik ben er immers toch.'
Lezing Martin Bril, donderdag 31 augustus, 12.35 uur, De Vrijhof. Alleen toegankelijk voor eerstejaars UT-studenten.
Foto: Peter Boer
