Bom erkent dat het hier allemaal niet zo groot is. Amper honderdduizend inwoners telt de hele gemeente, inclusief omliggende dorpen. De belangrijkste gebeurtenissen dateren alweer uit de zestiende eeuw. Toen, tussen 1545 en 1563, zetelde hier in een groot bisschoppelijk kasteel de 'Raad van Trento'. Paus Paulus II gaf hiermee het startschot voor de contra-reformatie. Het kasteel staat er nog, evenals een grote basiliek. Tegenover de vaak wat goedkope nieuwbouw, lijken zij van overdreven allure. De ochtendmist ontneemt ons tijdelijk de grootse vergezichten.
'Het bevalt me hier bijzonder goed', meldt Michiel opgewekt. Hij vertelt dat hij tegen het einde van zijn studie wel eens iets in het buitenland wilde doen. Een vakantie had zijn speciale interesse voor Italië losgemaakt. Cultuur, taal en omgeving spraken hem aan. Maar het solliciteren naar stageplekken leek na vele pogingen niets op te leveren, niet binnen Italië althans. 'Een vriend van me vertrok een jaar geleden via een Erasmusuitwisseling naar het buitenland. Dat was de eerste keer dat ik van de Erasmusbeurzen hoorde', vervolgt Michiel, terwijl we langzaam wakker worden in een koffiebarretje aan de rand van het centrum. Langzaam verstrijkt de zaterdagochtend en komt Trento tot leven. 'Ik ben toen eens gaan informeren. Bij mijn eigen opleiding konden ze me niet helpen. Maar de stagebegeleider bij TBK had deze plek nog vrij, de enige in Italië. Het was toen nog even afwachten. Want als er nog meer TBK-studenten naar Trento wilden, dan zouden die voorrang krijgen. Gelukkig kreeg ik uiteindelijk groen licht.'
Statusobject
Erasmus staat voor een netwerk van Europese universiteiten die onderling studenten uitwisselen. Studenten krijgen daarbij vaak een kleine toelage uit het Erasmusfonds en een aantal voorzieningen van de gastuniversiteit. Zo is er in Trento een speciaal studentencomplex gebouwd om de buitenlandse studenten een onderdak te garanderen.
Terwijl in Enschede de animo voor de Erasmusbeurzen nog niet zo groot is, blijkt in Trento Erasmus als Levi's of Mercedes te klinken. Iedereen wil er een. Alleen de faculteit economie verleent er al 80 per jaar. Dit tegen niet meer dan ruim 50 Twentse Erasmus- (en Socrates-) beurzen het afgelopen half jaar. Toch zouden er in Trento veel meer aanvragen dan beurzen zijn. Over deze populariteit kan de hele Erasmusgroep in Trento meepraten. Michiel: 'We krijgen gewoon veel aandacht, van docenten, natuurlijk van de andere studenten, maar zelfs van de café-eigenaren.'
Voor dit laatste blijkt overigens een simpele verklaring te bestaan. Michiel: 'Wij, Nederlandse studenten, staan te boek als feestgangers. Studenten in Trento gaan weinig uit. Meestal gaan ze na de colleges naar huis, zoeken daar hun vertier. Er is geen echt studentenleven. Gaan ze uit, dan bestellen ze weinig. Ze doen rustig uren over een consumptie. Vergelijk dat eens met de Erasmus-studenten die zich gedragen alsof ze op vakantie zijn! We krijgen daarom vaak kortingen, of kleine cadeaus zoals laatst een speciaal stamgasten T-shirt.'
De voornaamste verklaring voor de populariteit van de Erasmusbeurs vinden we na enig nadenken echter in het onderwijs zelf. De universiteit van Trento kent geen (internationale) stages, zoals we die in Twente gewoon zijn. De meest voor de hand liggende mogelijkheid om eens buiten Trento te studeren is dan ook Erasmus. Iedereen wil daarom Erasmus-student zijn.
Nuances
Die extra aandacht had Michiel Bom in het begin ook wel nodig, vooral vanwege de taal. Zijn voorbereiding daarop bestond uit vijf privé-lessen bij het Talenpracticum Twente. Verder Italiaans moest hij leren op een cursus in Trento zelf. Alle colleges zijn in het Italiaans. Ze bestaan uit lange woordenstromen van de professor, die je geacht wordt op te schrijven en van buiten te leren. Op die manier kun je vrij gemakkelijk zo'n vak halen. Zonder aantekeningen maar met een boek of dictaat aantekeningen moet je een ander tentamen maken. Voor de studenten hier is de keuze snel gemaakt. Enkele tientallen pagina's aantekeningen, of enkele honderden uit een boek en/of dictaat? Maar ja, als je nog nauwelijks Italiaans verstaat...'.
Nu ongeveer een half jaar later blijkt Michiel bijkans vloeiend Italiaans te spreken. Hemzelf verwondert dat wellicht nog wel het meest. Hij was naar eigen zeggen een middelmatige talenstudent op de middelbare school. Michiel heeft niet alle tentamens gehaald, maar zijn overige voornemens blijken ruimschoots vervuld. Op mijn plotselinge vraag, wat nu de werkelijk meerwaarde van zo'n half jaar in het buitenland is, geeft hij vastberaden antwoord. Michiel: 'In Nederland had ik waarschijnlijk beter bedrijfskundig onderwijs gehad. Daarvoor heb ik het niet gedaan. Dan kun je je inderdaad afvragen waarom zoiets als internationalisering, zoals dat door de UT wordt gepropageerd zo belangrijk is. Op het moment dat je je al beseft dat er een groot verschil is tussen verschillende culturen, waarom zou je dan nog naar het buitenland moeten? Natuurlijk omdat het gewoon geweldig leuk is. Maar ik denk dat het vooral een kwestie is van nuances. Je moet cultuurverschillen ondergaan hebben, in welke cultuur dan ook. Dan kun je er beter op inspelen als je ze later nog eens tegenkomt.'
Uiteindelijk komen we op een vreemde paradox uit. Veel studenten, waaronder hijzelf, halen niet alle vakken die ze gevolgd hebben inhet buitenland. Sommigen zelfs de meeste niet. Maar is dat erg als het belangrijkste leerdoel die internationalisering is? Van andere Erasmus-studenten weet Michiel dat ze heel wat minder voor hun punten hoeven te blokken dan hij. Aan de UT kun je slechts voor je vakken studiepunten krijgen via het Europese uitwisselings-systeem van studiepunten (ECTS). Dan maar op voor de hertentamens in Italië? Voor Michiel is dat geen optie en ook niet noodzakelijk. Hij ziet dit halve jaar vooral als een investering, waar hij al veel voor terug gekregen heeft. Bovendien was het extra periode, bovenop zijn studie.
De auteur van dit verhaal is student-medewerker van deze krant. Hij studeert technische natuurkunde en doet zelf een buitenlandse studie bij het onderzoeksinstuut CERN in Genève. Vandaaruit bezocht hij Michiel Bom in Trento.
Michiel Bom in Trento
