De absolute top zat er voor dammer Egbert van Hattem niet in. Toch begeeft de medewerker van de Wetenschapswinkel en dit blad zich onder wereldkampioenen. Niet als speler, maar als damexpert van de Volkskrant. Vorige week keerde hij terug van het WK in Moskou.
In de damkamer van Egbert van Hattem hangt een groepsportret. Tien heren, de selectie van Twentes Eerste, poseren nadat ze in 1991 Nederlands clubkampioen zijn geworden. Op de voorgrond Egbert van Hattem, 26 jaar oud, bord tien.
Achter hem Ton Sijbrands en Harm Wiersma, oud-wereldkampioenen, giganten in het internationale dammen - borden één en twee. Geen verkeerd gezelschap voor een dammer die zichzelf als 'niet onverdienstelijk' kwalificeert.
'Dat was inderdaad leuk', geeft Van Hattem toe. 'Ik dam toevallig bij dezelfde club als Sijbrands en Wiersma. Maar ik zeg er meteen bij: van de tien was ik de minst sterke. Ik ken mijn plafond. Ooit ben ik tijdens het NK doorgedrongen tot de halve finales. Meer zit er niet in, dat weet ik zeker.'
Niet meer en niet minder. Als jongen gold Van Hattem als talent, maar hij merkte dat de curve die progressie heet steeds vlakker ging lopen. 'Dat laatste beetje vooruitgang kost een onevenredige hoeveelheid energie', zegt hij. 'En van de hele week dammen word ik misselijk. Dus heb ik er m'n hobby van gemaakt.'
Maar dan wel een echte. Zaterdags speelt hij zijn competitiepartij, 's weekends kraakt hij de damproblemen in het dagblad. 'Een uurtje of zes, zeven ben ik er wekelijks wel mee bezig.' Te weinig om niet langzaam af te glijden, zegt hij. Genoeg om zonder problemen een nette partij te kunnen blinddammen.
'Ja hoor, dat lukt nog wel. Maar zo'n partijtje blind is natuurlijk niets in vergelijking met wat Sijbrands onlangs heeft gepresteerd.' Van Hattem geniet zichtbaar van de anecdote. 'In een kamertje met alleen een microfoon heeft hij simultaan zeventien partijen gespeeld. Tegen sterke clubdammers. En niets verloren.'
Diezelfde Sijbrands fungeerde ooit als zijn kruiwagen. Van Hattem studeerde midden jaren tachtig WWTS aan de UT, een studie die hem de techniek-filosofische basis gaf om freelance wetenschapsjournalist te worden. Het bloed kruipt echter waar het niet gaan kan. Met hulp van Sijbrands lukte het Van Hattem damverslaggever voor de Volkskrant te worden.
'Sijbrands maakte in 1988 zijn rentree in het internationale dammen', legt Van Hattem uit. 'Tot dan toe verzorgde hij de wedstrijdverslagen voor de Volkskrant, maar had daar uiteraard geen tijd meer voor. Hij heeft me toen voorgedragen.' Probeer maar, zei de sportredactie.
Alle begin is moeilijk. Hans van Wissen, de vorig jaar overleden sportjournalist, nam de jonge verslaggever bij de hand. 'Veel van die man geleerd', zegt hij. 'Het valt niet mee om begrijpelijk te schrijven over zoiets complex als een toppartij. Hij leerde me mezelf te verplaatsen in de lezer.'
Paradoxaal: 'Tegenwoordig schrijf ik eigenlijk voor schakers. Als een schaker een damstukje goed kan volgen, zit ik op de juiste golflengte, heb ik gemerkt.' Van Wissen vertelde hem ook dat hij bij persconferenties vooraan behoort te zitten. 'Je bent immers van de Volkskrant, zei hij altijd. Dus doe ik dat maar, al ben ik van mezelf niet zo'n haantje devoorste.'
Niettemin verkeert Van Hattem op goede voet met de groten uit de huidige damwereld. Met Aleksej Tsjizjov bijvoorbeeld, de Kasparov van het dammen, sinds 1988 negen keer wereldkampioen, kan hij 'uitstekend opschieten'. 'Ik kom die jongens al twaalf jaar op EK's en WK's tegen. Dan leer je elkaar wel kennen.'
En hoewel Nederland tot Van Hattems spijt de laatste jaren onevenredig vaak als gastland optreedt, kom je nog eens ergens. Dit jaar was het namelijk wel raak: het WK werd in Moskou gespeeld, Van Hattem reisde af. Een boeiende, maar ontluisterende trip, aldus de verslaggever.
'De organisatie was vreselijk slecht', begint hij. 'Ze was in handen van de heer Roman Klimasjev, voorzitter van de Russische damfederatie.' Dat klinkt degelijk, maar Klimasjev schonk volgens Van Hattem geen zuivere koffie. 'Het zou me niets verbazen als die man connecties heeft met de Russische maffia.'
Alles wat er betaald moest worden verdween volgens Van Hattem in Klimasjevs portefeuille - letterlijk. En ernstiger: 'Het beloofde prijzengeld is niet uitgekeerd. Geen van de dammers, allemaal profs, heeft een cent gekregen.' Klimasjev huurde voor het toernooi, dat overigens door Tsjizjov werd gewonnen, een derderangs hotel af aan de rand van Moskou.
Van Hattem sliep er ook. In de kamer tegenover de zijne organiseerden 'verdachte lieden' tot diep in de nacht bacchanalen. 'Gelukkig sliepen de dammers in een andere vleugel. Maar ik deed geen oog dicht. Ik heb me gedeisd gehouden. Ik vond het geen typjes om in pyjama m'n beklag bij te gaan doen.'
